Akbay, Halil İbrahimAlp, Hamit HakanAkgüneş, Dilara Elif Bildirici2025-05-102025-05-102023https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=S2eMu1TIwY_v4mYv58xAr2RgJTwF8CHjOrgy2GmXzhxysMyDJjiX7AHBloNIPGQrhttps://hdl.handle.net/20.500.14720/20975Amaç: Sabah ilk idrarda ölçülen analitlerin (kreatinin, üre, ürik asit, albümin, total protein, amilaz, kalsiyum, sodyum ve potasyum) birey içi ve bireyler arası biyolojik varyasyonlarının (CVI, CVG), referans değişim değerlerinin (RDD), bireysellik indekslerinin (BI) ve analitik performans spesifikasyonlarının (APS) hesaplanması ve bu analitler için bir bireyin ardışık sonuçlarının değerlendirilmesinde referans aralık ve RDD'den hangisinin kullanılmasının uygun olacağının kararlaştırılması amaçlandı. Gereç ve Yöntem: 18 yaşından büyük 28 (13 kadın, 15 erkek) sağlıklı gönüllüden 10 hafta boyunca haftada 1 kez aynı gün sabah ilk idrar numunesi toplandı. Alınan idrar numuneleri çalışma gününe kadar -40°C'de depolandı. Çalışma günü numunelerin hepsi aynı çalışmada rastgele ve çift tekrar çalışıldı. Her iki cinsiyet ve tüm grup için CVA, CVI, CVG, RDD, BI değerleri, homeostatik ayar noktalarını belirlemek için gereken numune sayısı ve analitik performans spesifikasyonları EFLM projesine ve biyolojik varyasyon verileri için kritik değerlendirme kontrol listesine (BIVAC) göre hesaplandı. Bulgular: Sabah ilk idrar analitleri ve analitlerin kreatininle oranlanarak elde edilen verilerinden BV bileşenleri hesaplanmıştır. Sabah ilk idrarda kreatinin, üre, ürik asit, total protein, amilaz, kalsiyum, sodyum ve potasyum için tüm grup CVI değerleri sırasıyla %29.6, %26.4, %33.9, %28.3, %44.7, %36.9, %33.3 ve %39.5, bu analitler için tüm grup CVG değerleri ise sırasıyla %37.5, %18.7, %25.1, %18.2, %70.7, %52.3, %29.5 ve %30.1 olarak bulunmuştur. Üre/kreatinin, ürik asit/kreatinin, total protein/kreatinin, amilaz/kreatinin, kalsiyum/kreatinin, sodyum/kreatinin ve potasyum/kreatinin için tüm grup CVI değerleri sırasıyla %18.3, %33.6, %28.2, %49.6, %36.3. %34.4 ve %26.7, bu analit/kreatinin oranları için tüm grup CVG değerleri sırasıyla %16.1, %21.6, %24.1, %56.7, %43.7. %29.8 ve %29.6 olarak hesaplanmıştır. Sonuç: Sabah ilk idrarla atılan analitler kreatininle oranlandığında birçok analit için kreatinine oransız haline göre CVI ve CVG değerlerinin düştüğü görülmektedir. Üre, ürik asit ve total protein için bireysellik indeksi 1.4'ten büyüktü. Bu nedenle üre, ürik asit ve total protein için hasta sonuçlarının değerlendirilmesinde popülasyona dayalı referans aralıklarının kullanılması uygundur. Kreatinin, amilaz, kalsiyum, sodyum ve potasyum için ise popülasyona dayalı referans aralıkları ile birlikte RDD'nin kullanılması önerilir. Üre/kreatinin, ürik asit/kreatinin ve sodyum/kreatininin bireysellik indeksinin 1.4'ten büyük bulundu. Total protein/kreatinin, amilaz/kreatinin, kalsiyum/kreatinin ve potasyum/kreatinin ise bireysellik indeksleri 0.6-1.4 olarak bulundu. Üre/kreatinin, ürik asit/kreatinin ve sodyum/kreatinin için popülasyona dayalı referans aralıklarının kullanılması, diğer analit/kreatinin oranları için popülasyona dayalı referans aralıklarının RDD ile birlikte kullanılması önerilir. Anahtar Kelimeler: Biyolojik varyasyon, birey içi biyolojik varyasyon, bireyler arası biyolojik varyasyon, referans değişim değeri, bireysellik indeksi, sabah ilk idrarAim: To determine the within-subject and between-subject biological variations (CVI and CVG), reference change values (RCV), index of individuality (II), and analytical performance specifications of analytes (creatinine, urea, uric acid, albumin, total protein, amylase, calcium, sodium, and potassium) measured in first-morning urine and to recommend whether a reference interval or RCV should be used for evaluating sequential results of these analytes for an individual. Materials and Methods: First-morning urine samples were collected weekly from 28 healthy volunteers (13 female, 15 male) over the age of 18 for 10 weeks. Samples were stored at -40°C until analysis. All samples were analyzed randomly and in duplicate in the same batch. CVA, CVI, CVG, RCV, II values, the number of samples required to estimate the homeostatic set points, and analytical performance specifications were determined for both sexes and the entire group according to the EFLM project and the Biological Variation Data Critical Appraisal Checklist (BIVAC). Results: The components of BV were calculated using first-morning urine analyte data and data obtained from ratioing the analytes with creatinine. For all groups, the CVI values for creatinine, urea, uric acid, total protein, amylase, calcium, sodium, and potassium in first-morning urine were 29.6%, 26.4%, 33.9%, 28.3%, 44.7%, 36.9%, 33.3%, and 39.5%, respectively, and the CVG values for these analytes were 37.5%, 18.7%, 25.1%, 18.2%, 70.7%, 52.3%, 29.5%, and 30.1%, respectively. The CVI values for all groups of urea/creatinine, uric acid/creatinine, total protein/creatinine, amylase/creatinine, calcium/creatinine, sodium/creatinine, and potassium/creatinine were calculated at 18.3%, 33.6%, 28.2%, 49.6%, 36.3%, 34.4%, and 26.7%, respectively, and the CVG values for these analyte/creatinine ratios were 16.1%, 21.6%, 24.1%, 56.7%, 43.7%, 29.8%, and 29.6%, respectively. Conclusion: When normalized to creatinine, the CVI and CVG values for most analytes excreted in first-morning urine are lower than their unnormalized form. For urea, uric acid, and total protein, the index of individuality was greater than 1.4, suggesting that the population-based reference interval can be used to evaluate patient results for these analytes. For creatinine, amylase, calcium, sodium, and potassium, we recommend using RCV along with the population-based reference intervals. The index of individuality for urea/creatinine, uric acid/creatinine, and sodium/creatinine was greater than 1.4. Total protein/creatinine, amylase/creatinine, calcium/creatinine, and potassium/creatinine had index of individuality of 0.6-1.4. We recommend using population-based reference intervals for urea/creatinine, uric acid/creatinine, and sodium/creatinine, and using population-based reference intervals with RCV for other analytes. Keywords: Biological variation, within-subject biological variation, between-subject biological variation, reference change value, index of individuality, first-morning urinetrBiyokimyaBiochemistrySpecialization in Medicine Thesis110836402