Bozkurt, Mehmet AliSönmez, Ferit2025-06-302025-06-302003https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=p911s0iMPy2wtZbYYckXOcINxO2rjOcW2JuWNft-EuP_GwjTrca8weC-oXc2bnr9https://hdl.handle.net/20.500.14720/25388Bu araştırmada, arıtma çamuru ve ahır gübresinin değişen dozları ile tek dozda imik asit uygulamasının marulun verim, besin elementi ve ağır metal içeriğine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Deneme, 2001 yılında Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe itkileri Araştırma ve Uygulama bahçesinde toplam 30 parselde tesadüf blokları deneme senine göre üç tekrarlı olarak yürütülmüştür. Araştırmada arıtma çamuru ve ahır ibresinin değişen dozları (2, 4, ve 8 ton/da ) parsellere uygulanmıştır. Arıtma çamuru verilen parsellere 25 kg/da düzeyinde humik asit uygulanmıştır. Araştırma sonunda, her ^selden bitki ve iki derinlikten (0-20 cm ve 20-40 cm) toprak örnekleri alınmıştır.Alınan örneklerde makro ve mikro elementler ile ağır metal analizleri yapılmıştır. Ayrıca m verim kriterleri de incelenmiştir. Artan arıtma çamuru ve ahır gübresi dozları bitkinin verim kriterlerini olumlu Ünde etkilemiştir. En yüksek verim değerleri arıtma çamuru ve ahır gübresinde 8 ton/da uygulamasında elde edilmiştir. Ayrıca bitkinin azot, fosfor, potasyum, magnezyum ve kadmiyum içeriklerini artırırken, kalsiyum içeriğini azaltmıştır. Artan arıtma çamuru uygulamaları ile bitkinin Fe, Mn, Zn, Cu, Ni ve Cr içeriğinde önemsiz değişimler belirlenmiştir. Humik asit uygulamaları yapılan parsellerde yetişen bitkilerin kadmiyum ferikleri, humik asit uygulaması yapılamayan parsellerin bitkilerine göre önemli bir azalma göstermiştir. Ahır gübresi uygulamaları ile bitkinin verim kriterleri, makro ve mikro element ile ağır metal içerikleri açısından arıtma çamuruna benzer sonuçlar elde dilmiştir. Artan arıtma çamuru dozuna bağlı olarak bitkide elde edilen ağır metal değerleri toksik düzeylerin altında olduğu görülmüştür. Arıtma çamuru ve ahır gübresi uygulamaları, toprakta organik madde, toplam azot, yarayışlı fosfor ve ekstrakte edilebilir potasyum içeriğini önemli düzeyde artırmıştır. Toprağın AB-DTPA ile estrakte edilebilir mikro element ve ağır metal muhtevası uygulamalara bağlı olarak etmiştir. Ahır gübresi uygulamaları ile toprağın Ca, Mg, Cu, Cd ve Ni içerikleri artmıştır.Anahtar Kelimeler: Marul, gübreleme, arıtma çamuru, humik asit, verim, ağır metal.This research was conducted to determine the effects of sewage sludge and umic acids treatments on the yield, nutrient and heavy metal contents of lettuce.The xperiment was carried out according to randomized block experimental design with iree replications at Yüzüncü Yıl University Agricultural Faculty, Horticultural Research nd Application Area in 2001. Different doses of sewage sludge and manure (20, 40, 80 >n ha'1) were applied in experimental plots. Humic acid was applied on sewage sludge applied plots as 25 kg/da. At the end f the study, plant and soil samples (at two depths, as 0-20 cm and 20-40 cm) were taken om each plots. Macro, micro and heavy metal elements analysis were done on the ?mples. In addition, some yield criteria were investigated. Increasing sewage sludge oses influenced the yield traits positively increased the nitrogen, phosphorous, otassium, magnesium and cadmium contents, but decreased calcium content. Cadmium ontents of plants obtained from the plots applied with humic acids were lower than lose not applied with humic acids. Barnyard manure treatment gave similar result for ield, macro, micro and heavy metals as sewage sludge treatments. Sewage sludge and 'ıanure applications significantly increased organic matter, total nitrogen, available hosphorous, extractable potassium, microelement and heavy metal contents extracted /ith AB-DTPA of soil. Manure treatments also increased Ca, Mg, Cu, Cd and Ni ontents of soil.Keys Word: Lettuce, fertilizer, sewage sludge, humic acid, yield, heavy metal.trZiraatAgricultureMaster Thesis54139543