Biber, HanifiMohamed, Abdulhakeem Abdulghafor2025-07-302025-07-302025https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=5NNqZKwwGohPh6_KCcfp-h9ugZ5sW57rGq5UT3RxHZb2Ztn39fB0K6MC6jOj6khXhttps://hdl.handle.net/20.500.14720/28194ÖZET Bu çalışmanın amacı, Irak'taki Habur ve Büyük Zap Nehri havzalarında bulunan arkeolojik merkezlerden bilinenlerin yanı sıra yeni tespit edilebilecek olanları birlikte ele alarak detaylı şekilde incelemek, bu yolla bölgenin Helenistik Dönemi ile ilgili sınırlı bilgilerin artırırılmasına katkıda bulunmaktır. Öte yandan aynı dönemde bölgede ortaya çıkan kültürel hareketleri ve arkeolojik keşifleri, özellikle Helenistik döneme odaklanarak derinlemesine incelemektedir. Araştırmada ayrıca, Irak'ın Habur ve Büyük Zap Nehri havzalarındaki Helenistik dönem yerleşimlerinin, Suriye ve Antakya gibi komşu bölgelerle olan tarihsel ilişhamureri incelenmekte ve Babil'e kıyasla daha yakın bir bağ olduğu belirtilmektedir. Bu yerleşimlerde bulunan sikkelerin keşfi, MÖ 3. yüzyılın sonlarından 2. yüzyılın ortalarına kadar süren zengin bir Helenistik topluma işaret etmekte ve dönemin ekonomik ve ticari ağları hakkında bilgi sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada Helenistik döneme ait olduğu tespit edilen dokuz yerleşim yerindeki arkeolojik bulgular titizlikle belgelenmeye çalışılmış, her biri antik sakinlerin maddi kültürüne ışık tutan benzersiz özelliklere sahip çanak çömlek parçaları gibi eserleri detaylandırmıştır. Ayrıca, mezarların ve gömü eşyaları, bölgede yaygın olan defin uygulamaları ve toplumsal gelenekler hakkında önemli bilgiler sunulmaya çalışılmıştır. Ayrıca arazi çalışmaları sırasında tespit edilmiş olan üç adet süvari rölyefinin Baölgenin Helenistik Dönem'inin anlaşılmasına katkı sağlayacak nitelikte olduğu düşünüldüğünden teze dahil edilmiş ve değerlendirilmiştir. Bu nedenle bu tez çalışmasının Kuzey mezopotamya'da gelişen antik uygarlıklara dair değerli bilgiler sağlayacağı ümit edilmektedir.ABSTRACT The aim of this study is to examine in detail both the known and newly identified archaeological sites in the Habur and Greater Zap River basins of Iraq, contributing to the expansion of the limited knowledge regarding the region's Hellenistic Period. Additionally, it provides an in-depth analysis of cultural movements and archaeological discoveries that emerged in the area during the same period, with a particular focus on the Hellenistic era. The research also investigates the historical connections between the Hellenistic settlements in the Habur and Greater Zap River basins of Iraq and neighboring regions such as Syria and Antioch, suggesting a closer relationship with Babylon. The discovery of coins from these settlements indicates the presence of a prosperous Hellenistic society from the late 3rd century BCE to the mid-2nd century BCE, offering valuable insights into the economic and trade networks of the period. In this study, the archaeological findings from nine settlements identified as belonging to the Hellenistic period have been meticulously documented. Each site contains unique artifacts, such as pottery fragments, which shed light on the material culture of the ancient inhabitants. Additionally, an analysis of graves and burial goods has been conducted to provide significant information on the prevailing burial practices and social traditions of the region. Furthermore, three equestrian reliefs discovered during fieldwork have been included in the thesis, as they are considered valuable for understanding the Hellenistic Period of the region. These reliefs have been evaluated within the context of the broader study.trSosyolojiSociologyDoctoral Thesis244943387