Öntürk, TolgaÇakı, Melike2025-09-032025-09-032025https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=5NNqZKwwGohPh6_KCcfp-nVXeQrRk2l1V81QhvyCXrv75fyMn21u0Hp1SZb7sSzRhttps://hdl.handle.net/20.500.14720/28532Nazire, bir şairin şiirine başka bir şair tarafından aynı vezin, kafiye ve redifle benzer bir şiir yazılmasıdır. Şairin yetişmesinde önemli bir mektep olan nazire, şairin kendini geliştirmesi, üstünlük taslaması, beğendiği şairi geçme arzusu, hazır kalıplara sığınma isteği gibi sebeplerle yazılır. XV. yüzyıl şairlerinden olan Karamanlı Nizâmî, yaşadığı dönemde adından söz ettirmiş bir şairdir. Şiir mecmualarında çok fazla şiirinin olmasından Nizâmî'nin, devrinde sevilen ve okunan bir şair olduğu anlaşılmaktadır. Üç dilde şiir yazdığı söylenen Nizâmî'nin şiirleri beğeni toplamıştır. Ahmet Paşa ile kıyaslanacak kadar rağbet gören şairin şiirlerinin büyük bir kısmı nazire olmasına karşın kendisine de pek çok nazire yazılmıştır. Karamanlı Nizâmî'den etkilenip kendisine nazire yazan bir şair de Zâtî'dir. Zâtî ise XVI. yüzyılda yaşamış önemli bir şairdir. Yaşadığı dönemde hem çağdaşlarını hem de kendisinden sonraki dönemde yaşamış birçok şairi etkilemiş bir şairdir. Divan edebiyatında en çok şiir yazan şairlerden biri olan Zâtî, orijinal deyişlerin yanında atasözü, deyim ve halk söyleyişlerini, mahâllî unsurları oldukça sık kullanmıştır. Zâtî'nin şiirlerine pek çok nazire yazıldığı gibi kendisi de birçok nazire yazmıştır. Nazire yazdığı şairlerden biri de kendisinden bir asır önce yaşamış olan Karamanlı Nizâmî'dir. Bu çalışmada Zâtî ile Nizâmî arasındaki edebî etkileşimin incelenmesi ve nazireler bağlamında araştırılması amaçlanmaktadır. Çalışmada öncelikle nazire kavramı ve Türk edebiyatında nazire konusuna yer verilmiştir. Daha sonra Karamanlı Nizâmî'nin gazelleri ve bu gazellere Zâtî'nin yazmış olduğu nazireler tespit edilmiştir. Şiirlerin öncelikle dil içi çevirileri yapılarak şerh edilmiştir. Daha sonra iki şairin gazelleri karşılaştırmalı yöntemle tahlil edilmiştir. Detaylı tahlil neticesinde şiirler, anlam, yapı ve üslûp özellikleri açısından incelenmiş; şiirlerin çeşitli yönlerden benzerlikleri gözler önüne serilmiştir.A nazire is a poem written by one poet in the same meter, rhyme, and (refrain) as another poet's poem. Serving as an important literary school for a poet's development, nazires are written for various reasons such as self-improvement, a desire to surpass a favored poet, a sense of rivalry, or relying on established poetic forms. Karamanlı Nizâmî, one of the poets of the 15th century, was a well-known figure in his time. The fact that many of his poems appear in poetry collections suggests that Nizâmî was a beloved and widely read poet during his era. It is said that he wrote poetry in three languages, and his poems were well received. He was so popular that he was compared to Ahmet Paşa. Although most of his poems were written as nazire (literary imitations or poetic responses), many poets also composed nazires in response to his works. One such poet who was influenced by Karamanlı Nizâmî and wrote nazires to him was Zâtî. Zâtî was a prominent poet of the 16th century who influenced both his contemporaries and many poets of later generations. As one of the most prolific poets in Ottoman Divan literature, Zâtî frequently incorporated proverbs, idioms, folk expressions, and local elements into his original lines. Just as many nazires were written in response to his poetry, he himself also composed many nazires. One of the poets to whom he wrote such poems was Karamanlı Nizâmî, who had lived a century before him. This study aims to examine the literary interaction between Zâtî and Nizâmî, particularly within the context of nazires. The study first addresses the concept of nazire and its place in Turkish literature. Then, Nizâmî's ghazals and the nazires Zâtî wrote in response to them are identified. These poems are first translated into modern Turkish and annotated. Subsequently, the ghazals of both poets are analyzed through comparative methods. As a result of detailed analysis, the poems are examined in terms of meaning, structure, and style, revealing various similarities between the works.trTürk Dili ve EdebiyatıTurkish Language and LiteratureMaster Thesis174949061