Erol, AbdullahGözütok, Osman Turan2025-11-302025-11-302025https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=V-oEQd0LkkqRGCXNzJWCTUV8idNJka_IYTpa1gdeAg1VVkD4xBKzVADk8GTeTpdMhttps://hdl.handle.net/20.500.14720/29208Bu çalışma Avrupa Birliği (AB) ve Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) siyasi ve ekonomik yapılarının karşılaştırmalı bir incelemesini sunmaktadır. Her iki kuruluş da etkili entegrasyon örnekleri oluştursalar da tarihsel kökenleri, kurumsal yapıları ve işleyiş biçimleri açısından farklılık göstermektedir. AB uluslararası kurumlara dayalı olan, demokratik meşruiyet mekanizmalarıyla desteklenen ve derin ekonomik entegrasyonu sağlamak amacıyla kurulan bir yapı iken ŞİÖ, devlet egemenliğini esas alan ve hükümetler arası esnek iş birliğine dayanan bir model sunmaktadır. Çalışmada AB'nin Avrupa Parlamentosu, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Adalet Divanı gibi kurumsal unsurları ile ŞİÖ'nün Devlet Başkanları Konseyi, Hükümet Başkanları Konseyi ve Sekretaryası ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Ekonomik olarak AB'nin tek Pazar, Euro Bölgesi ve ortak para politikaları gibi entegrasyon bileşenleri ile ŞİÖ'nün enerji, ticaret ve altyapı odaklı iş birliği mekanizmaları ile karşılaştırılmıştır. Tezin ana argümanı, AB ve ŞİÖ'nün benzer işlevler üstlenmelerine rağmen siyasi ve ekonomik entegrasyon düzeyleri, kurumsal derinlikleri ve normatif yönelimleri açısından tamamen farklı iki örgüt modeli sunduğudur. Bu farklılıklar yalnızca iç yapılarında değil aynı zamanda uluslararası sistem içindeki rolleri ve etkileri açısından da belirgin bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda çalışma küresel güç dengeleri, jeopolitik rekabet ve bölgesel iş birliği açısından her iki yapının nasıl bir konumda olduğunu anlamaya yardımcı olmaktadır.This study presents a comparative analysis of the political and economic structures of The European Union (EU) and The Shanghai Cooperation Organization (SCO). Although both organizations constitute effective examples of integration, they differ in terms of their historical origins, institutional structures and operational methods. While The EU is a structure based on international institutions, supported by democratic legitimacy mechanisms and established to ensure deep economic integration, the SCO offers a model based on state sovereignty and flexible cooperation between governments. In this study, the institutional elements of The EU such as The European Parliament, The European Commission and The European Cort of Justice, as well as The Concil of Heads of State, The Concil of Heads of Goverment and The Secretariat of The SCO, are examined detail. In economic terms, the integration components of The EU such as the single market, The Eurozone and common monetary policies are compared with the cooperation mechanisms of The SCO focused on energy, trade and infrastructure. The main argument of the thesis is that The EU and The SCO, despite undertaking similar functions, present two completely different organizational models in terms of their levels of political and economic integration, institutional depth and normative orientations. These differences are evident not only in their internal structures but also in their roles and influences within the international system. In this context, the study helps to understand the position of both structures in terms of global power balances, geopolitical competition and regional cooperation.trUluslararası İlişkilerInternational RelationsMaster Thesis126973172