Kutlu, MuhtarIşık, Caner2025-06-302025-06-302008https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=UPP_Zu9isEmWGFXFCBYasc2UCvHts01cprPSYtTbaM8kyqvyDj0apYzy3rIJ_2H_https://hdl.handle.net/20.500.14720/27553Derviş kimliği ruhsallığın nasıl yaşandığını anlamak için başvurulabilecek en önemli kaynaktır. Alevi Bektaşi dervişlik geleneği de Aleviliğin ruhsal yönü ile ilişkilidir. Konu, kaynak toplamak açısından farklı yöntemlerin kullanılmasını ve disiplinler arası bir bakış ile yorumlama yapılmasını gerekli kılmıştır. Çünkü dervişler, insanların iç dünyalarına hitap etmeye çalışmışlardır. İnsanın iç dünyasıyla kurulan bağlantının anlaşılması ise uzun erimli bir çalışma ile katılımlı gözlem tekniğini kullanmayı gerektirmektedir.Derviş ve dervişlik çok farklı anlamlara karşılık gelmektedir. İnsanlar inançlarına göre dervişliği tanımlamışlardır. Dervişliğin kökenleri, ait olunan coğrafyadaki insanların kökenleri ile birlikte anılmalıdır. Bu bağlamda Anadolu'daki dervişlerin, eski Anadolu medeniyetlerindeki ruhsal insanlarla, eski Türk inançlarındaki şaman ve rahiplerle ve İslam geleneğindeki sufilerle doğrudan bağlantısı vardır. Dervişlerin inançlarındaki senkretik yapı ve heterodoks anlayış, Alevi Bektaşi zümreleri içinde kendilerini rahat ifade edebilmelerine imkan sağlamıştır. Bu sayede dervişler Alevi kesiminin ruhsal önderi olmuştur. Dervişler Alevileri ruhsal olarak beslemiş ve yönlendirmiş, Aleviler de dervişlerin yaşayabileceği maddi bir ortam sağlamıştır.Araştırmamızın örneği olan Derviş Ruhan da Alevi Bektaşi dervişlik geleneği içinde yer almaktadır. Derviş Ruhan'ın hayatı, dervişlik geleneğinin sosyal boyutu hakkında bilgiler vermektedir. Yaşadığı yörede halk derviş hakkında söylenceler vasıtasıyla bir bağ kurmuş ve ondan ruhsal önderlik talep etmiştir. Derviş Ruhan'ın yaşadığı dönem Türkiye'nin hızla modernleştiği bir dönemdir. Derviş Ruhan, hem kendinden önceki geleneksel dervişlere hem de kendinden sonraki çağdaş dervişlere benzemektedir. Derviş Ruhan ortadan kalkan bir geleneğin son temsilcilerindendir. Bu araştırma Alevi Bektaşi geleneği içinde gözlemlenen ruhsal anlamda yabancılaşmanın da sebeplerini göstermektedir.The identity of dervish is the most important resource for understanding the way in which spirituality is being experienced. The tradition of Alevi-Bektashi order is related to the spiritual dimension of Alevi culture. The subject necessitates to employ an interdisciplinary approach as well as different types of methods in terms of collecting data related to the problem which stems to the fact that dervishes have been attempting to address to the soul of people. Understanding the formation of a linkage between individual and his/her soul is only possible through a long lasting participatory field study.There are different meanings of a dervish and the traditon of dervishes. People have been defining the meaning of dervish on the basis of their believes. The roots of being a dervish should be related to the roots of people in the same geography. In this context, the dervishes in Anatolia have been linked to spiritual people who lived in the Anatolian civilization, shamans and priests in the old Turkic belief systems as well as some sufi groups in Islam. The syncretic structure and heterodoxy in the beliefs of dervishes rendered dervishes to express themselves freely within the Alevi Bektashi groups. By doing that dervishes have become the spiritual leaders of the Alevi groups. Dervishes have been sustaining and orienting Alevis in a spiritual way and Alevi groups made it possible for dervishes to survive in the material world.The example picked up for this research, Dervish Ruhan, is positioned within the tradition of Alevi Bektashi order. The life of Devish Ruhan offers us the social dimension of the dervish tradition. People living in his surroundings related him through the myths about the dervish and expected him to be a spiritual leader. The time period when he lived was a modernization period. Dervish Ruhan was similar to the traditional dervishes who lived before and after him. He has been among the last representative of a tradition which has been eroding for a long time. This research also investigates the causes of the spiritual alienation among the Alevi Bektashi tradition.trHalk Bilimi (Folklor)DervişlerHalk BilimiHeterodoksiSufilikFolkloreDervishesFolkloreHeterodoxSufilikDoctoral Thesis411234314