Atasoy, NurhayatBabat, Mehmet2025-06-012025-06-012025https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=htlyhJG97gjBTPjAeWRhPuBLcKjgreuX07nhzoaOBnKEZMzk5ytdCDqjA__-YOtlhttps://hdl.handle.net/20.500.14720/25134Babat M, Van İlinde Tüketilen Süt ve Süt Ürünlerinde PCDD/F Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Risk Değerlendirilmesi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Veteriner Fakültesi, Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Van, 2025. Dioksinler olarak adlandırılan poliklorlu dibenzo-dioksinler (PCDD) ve poliklorlu dibenzo furanlar (PCDF) yüksek derecede kimyasal ve biyolojik kararlılığa sahip halojenli aromatik hidrokarbonlardır. Bütün PCDD/F'lerin lipofilik doğası onların süt ve ürünlerinin veya spesifik gıdaların yapısında bulunan süt yağında birikimine sebep olmaktadır. Bu çalışmada Van ilinde tüketime sunulan süt ve süt ürünlerinde PCDD/F analizleri yapılarak bu gıdaların tüketiminden kaynaklanan sağlık riskleri değerlendirilmiştir. Bu amaçla Van ilinde tüketime sunulan 8'i ambalajlı, 8'i açık satılan sütler olmak üzere 16 adet süt, 8'i ambalajlı, 8'i ev yapımı olmak üzere 16 adet yoğurt, 8'i ambalajlı, 8'i ev yapımı olmak üzere 16 adet peynir numunesi toplanmıştır. Toplanan numunelerde APGC-MS/MS cihazında EPA 1613B ve EPA 1668B metotlarına göre PCDD/F konsantrasyonları belirlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre yerel süt numunelerinin TEQ değerleri diğer örneklerden daha yüksek bulunmuştur. En düşük TEQ değerlerine sahip örnekler ise ticari peynir örnekleridir. PCDD/F konsantrasyonları süt>yoğurt>peynir şeklinde azalmaktadır. Ortalama Toksik Eşdeğer Konsantrasyonu  yerel süt örneklerinde 0,00008-0,384 WHO-TEQ/g yağ, ticari süt örneklerinde 0,000-0,098 WHO-TEQ/g yağ, yerel yoğurt örneklerinde 0,00007-0,104 WHO-TEQ/g yağ, ticari yoğurt örneklerinde 0,00004-0,0678 WHO-TEQ/g yağ, yerel peynir örneklerinde 0,00008-0,08140 WHO-TEQ/g yağ ve ticari peynir örneklerinde 0,00004-0,0415 WHO-TEQ/g yağ'dır. Bu çalışmada süt, yoğurt ve peynir numunelerinde tespit edilen dioksin bileşik düzeylerinin Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen, 1-4 pg TEQ/kg olan günlük alım miktarının altında olduğu, bu nedenle anılan numunelerin tüketimine bağlı sağlık risklerinin oluşmadığı sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: PCDD/F, Süt, Süt Ürünleri, Van.Babat M, Determination of PCDD/F Concentrations in Milk and Dairy Products Consumed in Van Province and Risk Assessment, Van Yüzüncü Yıl University, Institute of Health Sciences, Faculty of Veterinary Medicine, Department of Pharmacology and Toxicology, Master's Thesis, Van, 2025. Dioxins, also known as polychlorinated dibenzo-dioxins (PCDD) and polychlorinated dibenzo furans (PCDF), are halogenated aromatic hydrocarbons with high chemical and biological stability. The lipophilic nature of all PCDD/Fs causes their accumulation in milk fat found in milk and milk products or specific foods. In this study, PCDD/F analyses were conducted on milk and milk products offered for consumption in Van province to assess the health risks arising from the consumption of these foods. For this purpose, 16 milk samples, 8 packaged and 8 unpackaged, 16 yogurt samples, 8 packaged and 8 homemade, and 16 cheese samples, 8 packaged and 8 homemade, were collected. PCDD/F concentrations were determined in the collected samples using the APGC-MS/MS device according to the EPA 1613B and EPA 1668B methods. According to the obtained findings, TEQ values ​​of local milk samples were found to be higher than other samples. The samples with the lowest TEQ values ​​were commercial cheese samples. PCDD/F concentrations decreased in the following manner: milk>yoghurt>cheese. Mean Toxic Equivalent Concentration was 0.00008-0.384 WHO-TEQ/g fat in local milk samples, 0.000-0.098 WHO-TEQ/g fat in commercial milk samples, 0.00007-0.104 WHO-TEQ/g fat in local yogurt samples, 0.00004-0.0678 WHO-TEQ/g fat in commercial yogurt samples, 0.00008-0.08140 WHO-TEQ/g fat in local cheese samples and 0.00004-0.0415 WHO-TEQ/g fat in commercial cheese samples. In this study, it was concluded that the levels of dioxin compounds detected in milk, yoghurt and cheese samples were below the daily intake amount determined by the World Health Organization, which is 1-4 pg TEQ/kg, and therefore, there were no health risks associated with the consumption of these samples. Key Words: Dairy Products, Milk, PCDD/F, Van.trEczacılık ve FarmakolojiFarmasötik ToksikolojiPharmacy and PharmacologyPharmaceutical ToxicologyMaster Thesis73930527