Browsing by Author "Çam, Zekeriya"

Now showing 1 - 2 of 2

Öğretmenlere Yönelik Yıldırma Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Yeniden Belirlenmesi
(2011) Çam, Zekeriya; Tanhan, Fuat
Bu araştırmanın amacı Tanhan ve Çam (2009) tarafından geliştirilen Öğretmenlere Yönelik Yıldırma Ölçeğinin (ÖYYÖ) yeniden geçerlik ve güvenirlik analizlerini yapmaktır. Bu amaç doğrultusunda ölçeğin ilk formuna yeniden Açımlayıcı Faktör Analizi (AF A) gerçekleştirilmiştir. Daha sonra ortaya çıkan model Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile test edilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi işleminden elde edilen verilere göre ölçek, 29 madde ve beş bileşenli bir yapı göstermiştir. Ölçeğin toplamda açıkladığı varyans %55,31 ve Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı 0.92 olarak hesaplanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi işleminin ardından elde edilen model doğrulayıcı faktör analizi ile smanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi işleminde Ki-Kare Uyum Testi, RMSEA, GFI, RMR ve AGFI uyum indekslerinden yararlanılmıştır. Uyum indekslerinden elde edilen değerler RMSEA için 0.0, GFI için 0.82, RMR için 0.024, AGFI için 0.79 ve Ki-Kare uyum testi için 0.244 olarak hesaplanmıştır. Bu değerler ölçeğin gösterdiği yapının uygun olduğuna dair bir bilgi sunmaktadır. Ayrıca ölçeğin benzer yapılar geçerliğini sınamak amacıyla Toker-Gökçe (2006) tarafından geliştirilen îş Yerinde Duygusal Yönden İncitici Davranışlar Ölçeği ile ÖYYÖ arasındaki korelasyon değeri hesaplanmıştır. Elde edilen korelasyon değeri (r=0.68; p<0.01) şeklinde bulunmuştur. Ölçeğin açımlayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi ve benzer yapılar geçerliği işlemlerinden elde edilen değerlere bakılarak Öğretmenlere Yönelik Yıldırma Ölçeği'nin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu söylenebilir.
The Relation Between the Mobbing Behaviors Teachers in Elementary Schools Are Exposed To and Their Burnout Levels (van Province Example)
(2010) Çam, Zekeriya; Tanhan, Fuat
Bu araştırmanın temel amacı ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okulda maruz kaldıkları yıldırma eylemleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Bununla beraber öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemleri ile tükenmişlik düzeylerinin demografik değişkenler bağlamında ele alınması çalışmanın diğer bir amacıdır.Hazırlanan bu çalışma amacı bağlamında incelendiğinde tarama modeli kapsamında yer almaktadır. Ayrıca yıldırma eylemlerine maruz kalma düzeyi, tükenmişlik düzeyi ve demografik değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlandığı için ilişkisel tarama modelini de içermektedir. Hazırlanan bu çalışmanın örneklemini Van ili belediye sınırları içinde bulunan okullarda görev yapan 451 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örnekleminde ilköğretim okullarında mevcut çeşitli branşlarda görev yapan 217 kadın, 234 erkek öğretmen bulunmaktadır. Araştırmanın örnekleminin seçiminde evrende yer alan okullar sosyo-ekonomik düzeylerine göre tabakalandırılmış, daha sonra tabakalandırılan bu okullardan bireyler seçkisiz yöntemle belirlenmiştir.Araştırmanın verilerinin toplanmasında Tanhan ve Çam (2009) tarafından geliştirilen 33 maddeden oluşan ve toplam varyansın %52,075'ini açıklayan Öğretmenlere Yönelik Yıldırma Ölçeği (ÖYYÖ), Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilen Ergin (1992) tarafından Türkçe'ye uyarlaması, geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılan 22 maddeli Maslach Tükenmişlik Envanteri (MTE)'nden yararlanılmıştır. ÖYYÖ için bu çalışmada hesaplanan Cronbach Alpha (?) iç tutarlılık katsayısı 0,88; MTE'nin alt ölçekleri için hesaplanan ? katsayısı ise Duygusal Tükenme (DT) için 0,82; Duyarsızlaşma (DY) alt ölçeği için 0,62; Kişisel Başarı (KB) boyutu için ise 0,85 olarak hesaplanmıştır.Katılımcılardan elde edilen veriler analiz edilmeden önce veri setinin dağılımlarının normallik varsayımını yerine getirip getirmediğine bakılmış ve veri setlerinin normal bir dağılıma sahip olmadığı görülmüştür. Bu nedenle parametrik olmayan test istatistiklerinden yararlanılmıştır. Bu amaçla ikili karşılaştırmaların gerçekleştirilmesi için Mann-Whitney-U testi, çoklu karşılaştırmalar için Kruskal-Wallis H testinden yararlanılmıştır. Bunun yanı sıra öğretmenlerin yıldırma eylemlerine maruz kalma düzeyleri ile tükenmişlik düzeyleri hakkında daha ayrıntılı bilgi sahibi olmak için, toplanan veriler ?İki Aşamalı Kümeleme Analizi? yöntemi ile açımlanmıştır.Araştırmadan elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin yarısından fazlasının (%54,8) orta düzeyde yıldırma eylemlerine maruz kaldıkları, yıldırma eylemlerine maruz kalma durumunun görev yapılan okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre farklılaşma gösterdiği, özel ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin ÖYYÖ toplam puan ortalamalarının alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzeylerde görevli öğretmenlere göre anlamlı bir farklılık taşıdığı, cinsiyete göre anlamlı bir farklılaşma göstermediği ancak Ki-Kare analizlerine göre cinsiyet ile yıldırmaya maruz kalma düzeyi arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu, diğer değişkenler olan kıdem, branş, medeni durum, eğitim durumu gibi değişkenlere göre anlamlı bir farklılaşma göstermediği bulunmuştur.Tükenmişlik boyutunda elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin yarısına yakınının (%48,6) orta düzeyde duygusal tükenme düzeyinde oldukları görülmüştür. Bununla beraber Duygusal Tükenme puan ortalamalarının görev yapılan okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre farklılaştığı; alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzey okullarda görev yapan öğretmenlerin özel ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlere göre duygusal tükenme puanlarının daha yüksek olduğu ve anlamlı bir farklılaşma gösterdiği, cinsiyete göre de duygusal tükenme puanlarının anlamlı bir farklılaşma gösterdiği ve kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre daha yüksek puanlar aldıkları bulgusu elde edilmiştir. Diğer yandan araştırma kapsamında yer alan kıdem, branş, medeni durum, eğitim durumu gibi değişkenlere göre duygusal tükenme puanlarının anlamlı bir farklılaşma göstermediği görülmüştür. Duyarsızlaşma boyutunda ise örneklemdeki öğretmenlerin yarısından fazlası (%51) düşük düzeyde duyarsızlaşma boyutunda yer almaktadır. Ayrıca öğretmenlerin duyarsızlaşma ölçeği puanları görev yapılan okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre anlamlı bir farklılaşma göstermektedir. Özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin duyarsızlaşma ölçeği toplam puan ortalamaları alt ve orta sosyo-ekonomik düzey okullarda görevli öğretmenlere göre, üst sosyo-ekonomik düzey ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin puan ortalamaları da alt sosyo-ekonomik düzey okullarda görevli öğretmenlerin puan ortalamalarına göre anlamlı bir farklılaşma göstermektedir. Fakat yapılan Ki-Kare analizi görev yapılan okulun sosyo-ekonomik düzeyi ile duyarsızlaşma düzeyi arasında bir ilişkinin olmadığını göstermiştir. Kıdem, branş, medeni durum, eğitim durumu değişkenlerine göre ise duyarsızlaşma puan ortalamalarının anlamlı bir farklılaşma göstermediği görülmüştür. Kişisel Başarı boyutunda ise örneklemde yer alan 451 öğretmenin 262'si (%58,1)'i yüksek düzeyde kişisel başarı düzeyi grubunda yer almaktadır. Öğretmenlerin kişisel başarı alt ölçek puanlarını, görev yapılan okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre anlamlı bir farklılaşma göstermiştir. Buna göre özel ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin puanları ile alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzey ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin puan ortalamaları arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Branş değişkenine göre ise öğretmenlerin kişisel başarı puan ortalamaları arasındaki farklılık anlamlı bulunmamasına rağmen, yapılan Ki-kare analizine göre görev yapılan branş ile öğretmenlerin kişisel başarı düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Cinsiyet, kıdem, medeni durum, eğitim durumu gibi değişkenler ile kişisel başarı düzeyi arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı ve puanlarının anlamlı bir farklılaşma göstermediği bulunmuştur.İş Yerinde Yıldırma ve Tükenmişlik arasındaki ilişkinin belirlenmesi işlemi Spearman Rho (rs) korelasyon katsayısı ile gerçekleştirilmiştir. ÖYYÖ ile MTE'nin alt ölçekleri ve MTE toplam puanları arasında hesaplanan korelasyon katsayıları ise, ÖYYÖ ile DT için [rs=0,36; p<0.01]; ÖYYÖ ile DY için [rs=,039; p<0.01]; ÖYYÖ ile KB için [rs=-0,16; p<0.01] ve ÖYYÖ ile MTE toplam puan için [rs=0,40; p<0.01] olarak hesaplanmıştır. Bu korelasyon katsayılarına göre ÖYYÖ ile MTE toplam puan, DT ve DY arasında orta düzeyde anlamlı bir ilişkinin olduğu, ÖYYÖ ile KB arasında ters yönde düşük bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Ayrıca hesaplanan tüm korelasyon katsayılarının [p<0.01] düzeyinde manidar olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: İş Yerinde Yıldırma, Yıldırmaya Maruz Kalma, Stres, Tükenmişlik, Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma, Kişisel Başarı, İki Aşamalı Kümeleme Analizi.