Browsing by Author "Mutlu, Sacit"

Now showing 1 - 6 of 6

Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Analitik Hiyerarşi Süreci (Ahp) ile Çaldıran (Van) İlçe Merkezi Deprem Risk Haritasının Oluşturulması
(2024) Mutlu, Sacit; Günday, Ufuk
Van Gölü’nün kuzeydoğusunda yer alan Çaldıran ilçesi önemli aktif tektonik hatlara oldukça yakın bir konumdadır. Yakın geçmişte meydana gelen yıkıcı depremler ilçenin deprem tehlikesini açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Özellikle ilçede Çaldıran Fayı’nın 1976 yılında ürettiği Mw:7.3 büyüklüğündeki depremde 3840 kişi hayatını kaybetmiş, 9232 bina hasar görmüş olup 2000 km2’lik bir alandaki evlerin %80’i ağır hasar görmüştür. Ayrıca çalışma alanı tarihte önemli yerleşim merkezlerine ev sahipliği yaptığı için, bölgedeki yıkıcı tarihsel deprem kayıtları da bulunmaktadır. Çaldıran ilçesinde ilk tehlike deprem olmakla birlikte, zemin özellikleri, karbondioksit gazı çıkışı ve yapı stoğu verileri de tehlike ve risk boyutunu arttırmaktadır. Çalışmanın ilk etabında Çaldıran ilçesi ile ilgili yapılan çalışmalar derlenmiş ve coğrafi bilgi sistemleri tabanına eklenerek bir veri grubu oluşturulmuştur. Sonraki süreçte Çaldıran İlçesi’nde saha çalışması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen tüm veriler altı adet veri grubu ile Analitik Hiyerarşik Süreç (AHS) ile analize tabi tutulmuştur. Sonuç olarak Çaldıran ilçe merkezi içerisinde yer alan yapıların yaklaşık %77’si uygun olmayan alan, yapı kalitesi, yapı kat adedi, aletsel ve tarihsel deprem verileri ve faya uzaklık kriterlerine bağlı olarak yüksek risk içermektedir.
Determination of the Earthquake Hazard and Risk Analysis of Van Province Using Geographic Information System Methods: the Case of Cumhuriyet Neighborhood
(2025) Aslan, Suat; Mutlu, Sacit
Bu çalışma, Van ili'nin jeolojik ve sismolojik veriler ile deprem tehlikesi bakımından değerlendirilmesini ve Van ili İpekyolu İlçesi Cumhuriyet Mahallesi'nin deprem risk analizini konu almaktadır. Çalışma kapsamında deprem tehlike değerlendirilmesi için tarihsel dönem depremler, aletsel dönem depremler, zemin sınıflaması ve aktif fay kriterleri kullanılmıştır. Cumhuriyet Mahallesi deprem risk değerlendirilmesi için ise yapı kat adedi, yapı niteliği, zemin sınıflaması ve yapının hangi deprem yönetmeliğine göre yapıldığı kriterleri kullanılmıştır. Araştırmanın birinci safhasında kullanılan kriterler literatür temelli analitik hiyerarşik süreç ile önem derecesine göre ağırlıklandırılmıştır. Araştırmanın ikinci safhasında Cumhuriyet Mahallesi deprem risk değerlendirmesi için kullanılan kriterler AHP süreci ile ağırlıklandırılarak CBS tabanlı risk haritası üretilmiştir. Tez çalışması sonucunda; Van ilinin kuzeyinde yer alan Erciş ve Muradiye ilçelerinin bazı bölgeleri ve doğusunda kalan Özalp ve Saray İlçelerinin bazı mahalleleri çok yüksek tehlike sınıfı içinde kalmaktadır. Çaldıran, Edremit, Başkale, İpekyolu ve Tuşba ilçelerinin bazı mahalleleri yüksek tehlike sınıfında yer almaktayken, Bahçesaray ve Çatak ilçelerinin düşük ve çok düşük tehlike sınıfı içerisinde yer aldığı görülmektedir. Cumhuriyet Mahallesinde yer alan 402 adet yapının; 7 adedi çok yüksek risk sınıfında, 17 adedi yüksek risk sınıfında geriye kalan 378 adet yapı ise orta, düşük ve çok düşük risk sınıfında yer almaktadır. Modern afet yönetimi kapsamında riski sıfıra indirgemek imkansızdır. Fakat risk yönetimi ile risk unsurunun direnç derecesi arttırılabilir. Gerçekleştirilen bu tez çalışması tehlike ve risk unsurunu derecelendirmektedir. Bu kapsamda yapı stoğunun dirençli hale getirilmesi çalışmalarında altlık oluşturması bakımından oldukça önemlidir.
Paleosismological Features and Segmentation of the Lake Balık Fault Zone
(2022) Mutlu, Sacit; Selçuk, Azad Sağlam
Doğu Anadolu Kısalma Bölgesi'nin doğu kısmını kapsayan alan içerisinde önemli bir tektonik unsur olan Balık Gölü Fay Zonu ilgili herhangi bir deprem olay seviyesi zaman aralığı ya da kayma hızı çalışması bulunmamaktadır. Bu çalışmada Balık Gölü Fay Zonu'nun tektonik aktivitesi verilerine ulaşılması için birçok yöntem gerçekleştirilmiştir. Taşucan ve Örmeli segmentleri bu çalışma da adlandırılmış ve tanımlanmıştır. Çalışma alanı B1 ve B2 üzere iki farklı bölüme ayrılmıştır. B1 bölgesi fay uç hasar zonu olarak, B2 bölgesi ise fay boyu gelişen hasar zonu olarak tanımlanmıştır. Balık Gölü Fay Zonu boyunca 4 adet jeolojik kayma hızı hesaplanmıştır. Bu kayma hızları kuzeydoğudan güneydoğuya doğru 1.94±0.09 mm/yıl, 3.22 ±0.16 mm/yıl, 0.90±0.04 mm/yıl ve 1.05±0.05 mm/yıl olarak hesaplanmıştır. Balık Gölü Fay Zonu bu kayma hızlarına bağlı olarak 500 bin yıl ile 1.5 milyon yıl yaşına sahiptir. Balık Gölü Fay Zonu üzerindeki iki adet hendek (İAY1, İAY2) Yeniçadır segmenti üzerinde açılmıştır. Hendekten elde edilen verilerin yaşlandırılması ve tarihsel depremler deneştirildiğinde iki adet deprem olay seviyesi belirlenmiştir. Bu olay seviyeleri Arshakavan (Doğubayazıt) M.S 363 depremi ve Ararat M.S 1679 deprem izine karşılık gelir. Yeniçadır Segmenti üzerinden elde edilen iki depreme bağlı olarak olay seviyeleri zaman aralığının 800-1200 yıl olduğu görülmektedir.
Savatlı-özalp Ofiyolitinde (Van-Doğu Anadolu) Gözlenen Ultramafik Kayaçlar ve İlişkili Mafik Daykların Petrolojik Özellikleri
(2019) Üner, Tijen; Mutlu, Sacit
Bitlis Zagros Kenet Kuşağı’nın kuzeyinde bulunan ofiyolitik kayaçlar, bölgesel olarak Neotetis’inkapanma süreci ve sonrası hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu çalışmada, Van Gölü doğusundaSavatlı-Özalp Ofiyolitinde yer alan ultramafik ve mafik kayaçların petrografik ve jeokimyasal özellikleriortaya konulmaktadır. Eksikli bir dizilim sunan ofiyolitteki ultramafik ve mafik kayaçlar, çalışmaalanında tektonik olarak yer almaktadır. Bu kayaçlar içerisinde, hidrotermal alterasyon ve düşük derecelimetamorfizma etkisi yoğun olarak gözlenmektedir. Özellikle ultramafik kayaçlarda pertografikincelemeler sonucu belirlenen serpantin grubu minerallerin varlığı ile mafik kayaçlardaki prehnit ve kloritmineralleri bu etkinin en güzel kanıtlarıdır. Savatlı-Özalp Ofiyolitinde gözlenen diyabaz dayklarınınjeokimyasal özellikleri, tektonik ortam açısından geçiş zonunu işaret etmektedir. Kondrite göre normalizeedilen dayklar, ofiyolitin tipik olarak okyanus içi dalma batma zonu üzerinde ve ada yayı toleyitlerindeoluştuğunu ortaya koymaktadır.
The Significance and Morphotectonic Features of the Iğdır Fault Within the Eastern Anatolian Compressional Tectonic Block
(TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, 2025) Mutlu, Sacit
The Iğdır Fault Zone (IFZ) is located at the easternmost edge of Turkey, approximately 13 km northwest of Mount Ağrı. The fault extends from Küllük village in the northwest to Kavaktepe village in the southeast. The right-lateral strike-slip Iğdır Fault Zone, which exhibits strike variations between N20 degrees E and N60 degrees E, consists of 19 sub-geometric segments. Fault-controlled drainage networks, offset streams, alluvial and colluvial fans, and truncated valleys are key morphological indicators of the faults' activity. This study aims to determine the tectonic influence of the Iğdır Fault Zone, which is situated within the Small Caucasus Tectonic Block. To achieve this objective, both historical and instrumental earthquake catalogs were compiled for the IFZ and its vicinity. Additionally, morphometric analyses were conducted on the fault zone, including surface roughness, hypsometric integral, basin asymmetry factor, mountain front sinuosity, and the ratio of valley floor width to valley height. The identified morphotectonic markers and index results indicate that the IFZ also possesses a normal fault component. The fault zone consists of five parallel sub-branches and exhibits a releasing bend structure, merging with the Mount Ağrı extensional crack in the southeastern section. The historical seismicity and morphometric index results suggest that the study area is morphologically young, with an uplift rate exceeding 0.5 mm per year in the NW and SE sections. When the fault length and index results are evaluated, it is observed that the southeastern segments of the Iğdır Fault Zone, particularly those closer to Mount Ağrı, have accumulated relatively higher deformation and exhibit a greater uplift rate.
Van İlinin Doğa Kaynaklı Afet Çeşitliliğinin Fine-kinney Risk Değerlendirme Metodu (Fk-rdm) ile Ortaya Konulması
(2023) Matpay, Bülent; Mutlu, Sacit
Çalışma alanı Türkiye’nin doğusunda bulunan Van ilini kapsamaktadır. Türkiye’de risk değerlendirme metodu (RDM) kullanılarak yapılmış çalışma sınırlı sayıdadır. Daha önce araştırmacılarca Bitlis için uygulanan RDM, Van ili için ilk kez uygulanmıştır. Bitlis’e benzer coğrafi koşullara ve afet çeşitliliğine sahip olan Van’da gerçekleştirilen çalışmayla bir eksikliğin giderilmesi hedeflenmiştir. Van ilini yersel, meteorolojik, endüstriyel, sosyal vb. afet bakımından riskli kılan birçok parametre vardır. İlin neotektoniği, jeolojisi, jeomorfolojisi ve iklimsel özellikleri bu parametreler arasındadır. Çalışmada çığ, heyelan, kaya düşmesi, su baskını afetleri kullanılarak zamansal ve mekânsal analizler yapılarak risk sınıflandırmaları ortaya konulmuştur. Başta iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarında olmak üzere birçok disiplinde Fine-Kinney RDM kullanılmıştır. Sahada afet çeşitliliği bakımından ‘‘Kabul edilebilir risk’’ özelliğine sahip noktalar olduğu gibi ‘‘çok yüksek riskli’’ ve ‘‘yüksek riskli’’ alanlarda tespit edilmiştir. Van’ın güneybatı ve kuzeybatı kesimlerinin fazla eğimli topoğrafik yapısı ve meteorolojik koşulları nedeniyle heyelan, çığ, kaya düşmesi bakımından ‘‘çok yüksek risk’’ ve ‘‘yüksek risk’’ taşıdığı hesaplanmıştır. Morfolojik olarak eğimin azaldığı yamaçlar, akarsuyun ana koluna bağlanan yan kol ağızlarında ve vadi tabanlarına doğru su baskınlarının ‘‘yüksek risk’’ taşıdığı hesaplanmıştır. Nihai olarak Van’da dört farklı afet türünün risk derecelendirilmesi yapılarak yüksek riskli bölgeler belirlenmiştir. Bu yüzden proaktif bakış açısıyla risk değerlendirme sonuçlarının dikkate alınması önerilmektedir. Bu sayede can ve mal kayıplarının önüne geçileceği açıktır.