Browsing by Author "Sonkaya, Melik"

Now showing 1 - 1 of 1

Wasit: From Its Foundation To the End of the Umayyad Period
(2023) Sonkaya, Melik; Öksüz, Mustafa
Bu çalışmada Emevîler'in Irak'ta 703 ve 750 yılları arasında merkezi ve aynı zamanda Müslümanların kurmuş oldukları ilk İslâm şehirlerinden olan Vâsıt ele alınmaktadır. Kent, Abdülmelik b. Mervân (ö. 86/705) döneminde Emevîler'in Irak genel valisi Haccâc b. Yûsuf es-Sekafî (ö. 95/714) tarafından 83-84/702-703 yıllarında kurulmuştur. Konum olarak Kûfe ile Basra arasında, Dicle nehrinin kenarında yer almaktadır. Eski bir İran şehri olan Kesker'in karşı yakasında inşa edilmiştir. Şehrin inşa amacı, Emevîler'in Irak bölgesinde güvenli bir askerî garnizon oluşturma düşüncesinden kaynaklanmaktadır. Haccâc güvenlik kaygılarından dolayı Kûfe ve Basra'dan bölgeyi idare etmenin mümkün olmadığını anlamıştı. Bundan dolayı alternatif bir çözüm olması hasebiyle Vâsıt'ı bina etmiştir. Vâsıt kuruluşundan Emevîler'in sonuna kadar Irak eyaletinin idarî merkezi olmuştur. Irak, hicri birinci asırda yaşanan isyanlar neticesinde bir türlü düzenin sağlanamadığı ve kargaşanın hâkim olduğu bir bölgeydi. Şehrin yeni bir merkez olması neticesinde sağlanan güven ve istikrarla bölgede imar ve inşa faaliyetleri hızlandı. Burası çok yüksek güvenlik standartlarıyla donatılarak inşa edilmiştir. Nitekim Emevî hanedanı, Şam'da ortaya çıkıp güçlendi ve son direniş merkezi olan Vâsıt'ın düşmesiyle tarih sahnesinden silindi. Kent zamanla çok önemli bir ticaret merkezi oldu. Dicle nehrinin sunmuş olduğu coğrafi konum sayesinde gemilerle dünyaya açılan bir pazar hüviyeti kazandı. Müslümanların yanında Hristiyanlar, Yahudiler ve diğer milletler de burada yaşamışlar. Ayrıca şehirde mabetler, hastaneler ve hapishaneler inşa edildi. Vâsıt kuruluş, yükseliş, gerileme ve çöküş devrelerinin hepsinin yaşandığı tarihteki müstesna örneklerdendir. Nitekim 703/750 yıllarında Irak'ın merkezi konumuna sahip iken günümüzde kimsenin yaşam sürmediği ve sadece kalıntıları üzerinde arkeolojik çalışmaların yapıldığı bir alana dönüşmüştür. Araştırmada kuruluşundan Emevîler döneminin sonuna kadar Vâsıt'ın siyasî tarihinin yanında sosyal, kültürel ve ekonomik yapısı incelenmeye çalışılmıştır.