Browsing by Author "Yüksel, Fatma"

Now showing 1 - 2 of 2

Derleme Sözlüğü’nde Yer Alan Beden Hastalıkları ile İlgili Söz Varlığı
(2022) Yüksel, Fatma; Gül, Meltem
Dil, duygu ve düşünceleri ifade etmeyi sağlayan, bir toplumun kültürünü şekillendirirken aynı zamanda ondan etkilenen en temel iletişim aracıdır. İnsanoğlu yaşamı boyunca bir durum veya olayla karşılaşırken kavramları adlandırmada farklı yaklaşımlar izlemiştir. Bu nedenle geçmişten günümüze kadar sözcüklerin hangi dönemlerde hangi anlam ve şekillerde kullanıldığının belirlenmesi önemlidir. Bu kapsamda dikkat çeken eserlerden biri olan Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, içerdiği zengin kavram çeşitliliği nedeniyle önemli çalışmalardandır. Sözlük, yurdumuzun farklı bölgelerinde halk ağzından sözlerin derlenmesi ile oluşturulmuştur. Bu sebeple Derleme Sözlüğü, Türk dilinin aynası olması bakımından önemli çalışmalardandır. Bu çalışmada yansıttığı ağız özellikleri açısından birçok kavramı barındırması ile dikkat çeken Derleme Sözlüğü’nden hareketle bedensel hastalıkların söz varlığı tespit edilerek incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmada Türk Dil Kurumunun yayınladığı 12 ciltlik Derleme Sözlüğü temel alınarak bedensel hastalıkların söz varlığı incelenmiş, aynı zamanda konuyla ilgili tarihî ve çağdaş kaynaklar taranıp söz varlığı saptanmaya çalışılmıştır. Sözcükler incelenirken kullanılan kaynaklarda aynı söz varlığı bulunuyorsa (+) bulunmuyorsa (-) işaretleri konulmuştur. Derleme Sözlüğünde tespit edilen beden hastalıkları ile ilgili söz varlıklarından bazılarının Eski Türkçeden Türkiye Türkçesine kadar kullanılmış olduğu belirlenmiştir. Belirlenen bu unsurlar tek tek gösterilmiştir. Çalışmada Derleme Sözlüğünde beden hastalıkları ile ilgili görevli kelimeler tespit edilmiş, tespit edilen kelimeler kaynak eserdeki yazımına bağlı kalınarak aynen aktarılmıştır.
Syntax review of Reşat Nuri Güntekin's novel named stamp
(2024) Yüksel, Fatma; Gül, Meltem
Doğal dillerin yöntem veya kurallarını araştıran kelime grupları ve cümle unsurlarının arasındaki bağlantıları inceleyen bilim dalı söz dizimi olarak adlandırılmıştır. Söz dizimi cümle kurmanın temel unsurudur. Bu sebeple dili doğru ve etkili kullanmak için o dilin hakimi olmak gerekir. Kullanılan dilin kurallarının anlaşılmış olması o dilde yapılacak iletişimin doğru ve sağlıklı şekilde gerçekleşmesini sağlar. Söz dizimi sözcüklerin yan yana gelerek meydana getirdikleri yapıları ve bu yapıların cümleye kattıkları yeni anlamların birbiriyle olan ilişkilerini inceler. Bu sebeple eserler üzerinde birçok söz dizimi çalışması yapılmıştır. Bu çalışmada edebiyatımıza birçok eser kazandırmış olan Reşat Nuri Güntekin'in Damga adlı romanı söz dizimi kapsamında incelenmiştir. Çalışmada amaç, söz konusu olan eserde cümle kuruluşlarının nasıl olduğunu, eserdeki söz öbeklerini, cümle türlerini, yapılarını eserden örneklerle ayrıntılı bir şekilde göstermektir. Yazarın Türkçeyi ne şekilde kullandığını ve söz dizimine nasıl yansıttığını görmek amaçlanmaktadır. Bu çalışma, beş başlık altında incelenmiştir. İlk bölümde yazarın hayatı, eserleri ve bu çalışmanın kaynağı olan romanın özeti verilmiştir. İkinci bölümde cümle öğeleri sırasıyla özne, yüklem, yer tamlayıcısı, nesne, zarf tümleci, cümle dışı unsur şeklinde ve alt başlıklara ayrılarak örneklerle ortaya konmuştur. Üçüncü bölümde cümleler anlamlarına göre ve yapılarına ayrılarak açıklanmıştır. Dördüncü bölümde eserde bulunan kelime grupları incelenmiş araştırmacı yazarların ele alınan başlıklar üzerindeki görüşlerine yer verilmiştir. Beşinci bölümde cümle tahlilleri söz dizimi kaidelerine göre Damga romanından cümleler ele alınarak söz dizimi açısından incelenmiştir. Sonuç bölümünde ise çalışmaya ait bulgular değerlendirilerek sıralanmıştır