Browsing by Author "Yigit, Sevim"

Now showing 1 - 1 of 1

Tombstones Signed by Assad Bin Havend Found in the Ahlat Selçuklu Square Cemetery
(2024) Yigit, Sevim; Kulaz, Mehmet
Çağlar boyunca bir çok farklı uygarlığın kavşak noktası olan Bitlis'in Ahlat ilçesi önemini hala koruyan pek çok kültürel varlığı bünyesinde barındırmaktadır. Çeşitli uygarlıklar tarafından 'Oğuz Taifesi Şehri', 'Ata Şehri', 'Kubbet'ül-İslam' gibi farklı sıfatlarla anılan bu şehir özellikle Orta Çağ'a damgasını vurmuş önemli bir bilim, kültür, sanat ve inanç merkezidir. Ahlat'ın bu denli önemli bir merkez olmasının asıl sebebi sahip olduğu somut kültürel değerlerdir. Bu değerlerin arasında da şüphesiz tarihi mezarlıklar ve mezar taşları ilk sırada bulunmaktadır. Türk sanat tarihinin yanı sıra kültür tarihimiz açısından da büyük önem taşıyan mezar taşları, ait oldukları toplumun başta inanç sistemleri olmak üzere o dönemin; sosyal, kültürel ve ekonomik özellikleri hakkında da önemli ipuçları sağlayan birer tarihi belge niteliğindedir. Türk tarihinde önemli bir yer tutan mezar taşlarının Anadolu'daki ilk örnekleri Ahlat'ta karşımıza çıkmaktadır. Bu mezar taşlarının, göçlerin Anadolu'ya geldiği ilk döneme kadar tarihlendirilmesi köklü bir kültür geleneğinin varlığının göstergesidir. Bu tarihi belgelerin Anadolu'daki en eski örneklerinin yer aldığı Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı'nda yaklaşık 1500 adet mezar taşı bulunmaktadır. Bu mezar taşlarının kitabeleri üzerinde yapılan incelemeler neticesinde otuzu aşkın sanatkârın imzasına rastlanmıştır. Ahlat'taki bu eserlerin üzerinde yer alan sanatkâr kitabeleri bu eserlere daha büyük önem kazandırmaktadır. Bu eserlerin tamamını bir yüksek lisans tezinde ele almak mümkün olamayacağından seçmiş olduğumuz sanatkâr Esed Bin Havend'in eserleri tespit edilerek Sanat Tarihi disiplini açısından değerlendirilmiştir. Çalışmamız hazırlanırken ilk etapta detaylı bir kaynak taraması yapılarak toplanan veriler önem sırasına göre sınıflandırılmıştır. Sanatkârın eserlerinin yerinde tespiti ve gerekli ölçümler ile fotoğrafların tezde kullanılması amacıyla arazi çalışmasına gidilmiştir. Toplanan tüm bulgular sonucunda tezin yazım aşamasında öncelikle Ahlat'ın ismi, coğrafi özellikleri, tarihi ile ilgili genel bilgiler verilmiş, ardından Türklerde mezar geleneği, Ahlat'taki tarihi mezarlıklar ve mezar taşı ustaları hakkında bilgilere değinilmiştir. Katalog kısmında ise seçmiş olduğumuz sanatkâr Esed Bin Havend'in Meydan Mezarlığı'ndaki 26 tane eseri incelenmeye çalışılmıştır. İncelenen eserlerin katalog düzeninde her bir eserin kitabe bilgileri, tarih, ölçüleri, süsleme özellikleri ve tipolojileri belli bir düzen içerisinde aktarılmıştır. Değerlendirme kısmında tüm eserlerin tipolojik, yapım ve süsleme teknikleri, ölçüleri, kitabe içerikleri, sanatkârın üslupsal özellikleri ve eserlerin birbirleri ile olan benzerlikleri göz önünde bulundurularak detaylı bir şekilde değerlendirilmiştir. Bu bölümün ardından tez çalışmamız boyunca yararlandığımız kaynakların alfabetik listesi gruplar şeklinde verildikten sonra, bu mezar taşlarının çizimleri ile fotoğrafları katalog düzenine göre sıralanmıştır. Bu sayede unutulmaya yüz tutmuş, kültürel mirasımız olan bu mezar taşlarının yeniden gündeme gelmesi ve hem sanat tarihi hem de kültür tarihimiz açısından ne denli önemli birer değer oldukları vurgulanmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu çalışmanın mezar taşları üzerine yapılacak başka tezlere ve çalışmalara kaynaklık etmesi amaçlanmıştır.