Browsing by Author "Zirekbilek, Dilek"

Now showing 1 - 3 of 3

Bitlis-eski Ahlat Şehri Kalesi İlk Tunç Çağı Çanak Çömleği
(2023) Kılıç, Sinan; Zirekbilek, Dilek; Tayfur, Enisa
Van Gölü’nün kuzeybatı kıyısında, Ahlat ilçe merkezinin batısından göle akan Keş deresinin kenarında, son olarak XII. yüzyılın ortalarından XIV. yüzyılın sonlarına kadar kullanıldığı anlaşılan, ancak daha önceki dönemlerde de var olduğu belirlenen Eski Ahlat Şehri Kalesi yer almaktadır. 2018 yılındaki bir ziyaret sırasında yüzeyde bulunan çanak çömlek parçaları sayesinde sözü edilen kalenin altında tarihöncesi döneme ait bir yerleşim yerinin olabileceği anlaşılmıştır. Hemen ertesi yıl Ahlat Müze Müdürlüğü öncülüğünde ve Ahlat Büyük Selçuklu Meydan Mezarlığı Projesi’nin desteğiyle arkeolojik kazılar başlatılmıştır. Eski Ahlat Şehri Kalesi kuzey güney yönünde uzanan 430x60 m boyutlarındaki kayalık tepe üzerinde yer almaktadır. Kireç harçlı taş duvar tekniği ile inşa edilmiş olan bir surla çevrili bu alanın kuzeyinde, nispeten geniş ve daha yüksek içkale bulunmaktadır. Arkeolojik kazı çalışmaları içkalede görünür haldeki duvar kalıntılarının olduğu iki yerde başlatılmış, buralarda kısa zamanda Ortaçağ’a ait büyük yapıların temelleri açığa çıkarılmıştır. Özellikle güneydoğu kesimdeki R16 karesinde yapılan kazılarda içkale duvarı olduğu düşünülen kalıntının dış tarafına yığılmış olan döküntü toprak içinde çok sayıda İlk Tunç Çağı çanak çömlek parçası ele geçmiş, bu parçaların derine inildikçe arttığı gözlemlenmiştir. Söz konusu parçalar Anadolu arkeolojisinde genel olarak Karaz tipi diye bilinen siyah yüzlü ve parlak açkılı mal grubundan oluşmaktadır. Bunlar arasında Karaz kültürünün yayılım alanı içinde karşılaşılmayan bazı yöresel çanak çömlek özellikleri de saptanmıştır. Ele geçen buluntular arasında ayrıca gri ve kahverengi mallara ait çanak çömlek parçaları ile yontma taş aletler ve öğütme taşları da vardır. Bu yazıda, dört yıldır yapılan kazılar sonucunda elde edilen verilere dayanarak Eski Ahlat Şehri Kalesi’nin aslında, Van Gölü çevresinde daha önce hiç bilinmeyen bir İlk Tunç Çağı höyüğü üzerine inşa edildiği gösterilmeye çalışılacaktır.
Middle Iron Age Urartu Pottery Found in Muş Tepeköy Mound Salvage Excavations
(2021) Zirekbilek, Dilek; Ayaz, Gulan
Urartu Krallığı, MÖ 9-7. yüzyıllar arasında Tuşpa merkez olmak üzere Doğu Anadolu'da kurulmuş önemli bir krallıktır. Sınırları; batıda Fırat Irmağı, doğuda İran Azerbaycan'ı, kuzeyde Ermenistan'a kadar olan bölgeyi kapsamaktadır. Urartu Krallarının izlemiş oldukları yayılmacı politikaları sınırlarının bu denli genişlemesinde önemli bir etkendir. Bu yayılmacı politika krallık süresince oldukça fazla sefer düzenlenmesini zorunlu kılmıştır. Düzenlenen bu seferlerden bazıları batıya yöneliktir. Batıya açılan yol güzergahı üzerinde olması nedeniyle Muş Bölgesi Urartu izlerinin açıkça izlendiği önemli bir bölgedir. Tez çalışmamızın konusu olan Tepeköy Höyük, Muş ili Varto ilçesinin 22 km güneyinde, Muş il merkezinin 45 km kuzeyinde yer alır. Höyüğün doğusunda Bingöl Çayı, batısında ise eski Muş-Erzurum karayolu bulunmaktadır. Konumu itibari ile önemli bir lokasyonda yer alan Tepeköy Höyük, Urartu'nun önemli kalelerinden biri olan Kayalıdere Kalesi'nin 5 km kuzeybatısında yer alması ve bölgede yapılan ilk tabakalı höyük kazısı olması açısından önemli bir yere sahiptir. Yapılan kazılar sonucunda höyükte; Orta Çağ, Demir Çağ ve Tunç Çağı tabakalarına ulaşılmıştır. Orta Demir Çağ/Urartu tabakasında ele geçen çanak-çömlekler tezimizin konusunu oluşturmaktadır. Tezimiz kapsamında, ele aldığımız çanak-çömlekler üzerinde yapmış olduğumuz incelemeler sonucunda 158 parça içerisinde beş mal grubu tespit edilmiştir. Bunlar: Kahve-Kiremit Mal, Kiremit Astarlı Mal, Gri-Siyah Mal, Krem Astarlı Mal ve Kahve Astarlı Mallardır. Belirlenen mal grupları, çalışmamız kapsamında istatiksel olarak verilmiştir. Yapılmış olan istatistiksel çalışmalarda her mal grubu içerisinde görülen kapların tipolojik ayrımları yapılıştır. İncelemiş olduğumuz kaplar içerisinde form olarak çanaklar, çömlekler, tabaklar, testiler, bardaklar, kandiller ve minyatür kaplar yer almaktadır. Bu ana tipler kendi içerisinde de farklı formlar sunmaktadır. Tepeköy Höyüğü 2014-2017 ve 2018 yıllarına ait kazılarda ele geçen çanak-çömlekler incelenerek, Orta Demir Çağ/Urartu çanak-çömlek buluntuları değerlendirilmeye ve yayılımı hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır.
Muş Tepeköy Höyüğü Orta Demir Çağ/urartu Çanak Çömleği
(2022) Zirekbilek, Dilek; Ayaz, Gulan
Tepeköy Höyük, Muş il merkezinin 45 km kuzeyinde; Varto ilçesinin 22 km güneyinde yer alır. Yukarı Murat havzasında kazısı yapılan ilk tabakalı höyük olan Tepeköy’ün doğusundan Kaynarca Deresi (Bingöl Çayı), batısından eski Muş-Erzurum karayolu geçer. Urartu Krallığı’nın batıya açılan yol güzergahındaki önemli kalelerinden biri olan Kayalıdere Kalesi’nin yalnızca 5 km kuzeybatısındaki konumu ile Orta Demir Çağ’ında önemli bir lokasyonda olduğu anlaşılmaktadır. 2017-2018 yıllarında Ahlat Müze Müdürlüğü Başkanlığı’nda yapılan kurtarma kazıları sonucunda höyükte; Tunç Çağları, Demir Çağları ve Orta Çağ tabakalarına ulaşılmıştır. Höyükte Demir Çağ tabakalarının mimari izleri zayıftır; bununla birlikte metal buluntu ve özellikle çanak çömlekler Orta Demir Çağ/Urartu dönemi hakkında önemli katkılar sunmaktadır. Bu makalede Orta Demir Çağ tabakasının çanak çömlek buluntuları değerlendirilmiştir. Çanak, çömlek, tabak, testi, bardak, kandil ve minyatür kaplardan oluşan formlar büyük oranda Kahve-Kiremit Mal özellikleri gösterir. Bununla birlikte Kahve Astarlı, Kiremit Astarlı, Krem Astarlı ve Gri-Siyah Mallar da görülür. Seramikler form ve mal özellikleri bakımından Urartu yerleşimleri ile benzer özellikler sergiler. Bununla birlikte Muş Havzası’nın yerel özellikleri de görülür.