Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre I. Dünya Savaşı Öncesinde Hakkâri Nasturileri Üzerinde Osmanlı Rus Rekabeti

Abstract

Orta Doğu’nun çok dinli-mezhepli-etnisiteli yapısı sömürgeci güçlere bölgeye müdahale noktasında büyük olanaklar sunmuştur. Bölgede yaşayan azınlık unsurları, etno-dinsel kimlikleri ön plana çıkarılarak 19. yüzyıldan itibaren büyük devletlerin dış politika araçlarından biri haline dönüştürülmeye başlanmıştır. Hakkâri bölgesinde yaşayan Nasturiler de “bağımsız devlet” “özerk devlet” vaatleriyle kolaylıkla büyük devletlerin bölge politikalarının argümanına dönüşebilen topluluklardandır. I. Dünya Savaşının hemen öncesi Nasturileri kazanma adına Osmanlı Devleti ve Rus Çarlığı arasında büyük bir rekabetin yaşandığı tarih kesiti olmuştur. Çalışmanın iki temel amacı bulunmaktadır. Birincisi I. Dünya Savaşı öncesinde Rusya’nın geliştirdiği Orta Doğu ve Osmanlı politikalarında Nasturi unsurunun taşıdığı politik değerin tespit edilmesidir. İkincisi Rus politikalarına karşı Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü koruma hedefi taşıyan çok yönlü Nasturi politikasının irdelenmesidir. Çalışmada şu tezler savunulmaktadır: I. Dünya Savaşı öncesinde Nasturiler Rus çarlığı tarafından kolaylıkla araçsallaştırılmışlardır. Osmanlı Devleti’nin Nasturileri kazanma adına geliştirdiği hoşgörü politikası başarısız olmuştur.