Browsing by Author "Akbal, Rabia"

Now showing 1 - 1 of 1

Bazı Şamama (Cucumis melo spp. melo var. dudaim) Genotipleri Arasındaki Akrabalık İlişkilerinin Morfolojik ve Moleküler Yöntemlerle Araştırılması
(2025) Akbal, Rabia; Şensoy, Suat; Erdinç, Çeknas
Kabakgiller familyasında en çok üretimi yapılan ürünlerden biri olan kavundur. Kavunun anavatanı çok geniş bir yelpazeye sahiptir bu da onun çok fazla genetik çeşitliliğine sahip olduğunu göstermektedir. Dünyada Cep Kavunu (Cucumis melo spp. melo var. dudaim) olarak bilinen Şamama, Türkiye'den Afganistan'a uzanan kadim topraklardan gelen hoş kokulu bir hazinedir. Bu büyüleyici kavun çeşidi, eşsiz aroması ve tıbbi özellikleriyle yüzyıllardır bilim insanlarının ve yetiştiricilerin ilgisini çekmektedir. Tarihi ilk medeniyetlere kadar uzanan şamamanın kullanım alanları oldukça geniştir.. Genetik farklılıkların anlaşılması ve ortaya çıkan yeni çeşitlerin koruma altına alınması için moleküler çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmada farklı bölgelerden toplanan Şamama (Cucumis melo spp. melo var. dudaim) genotipleri örneklerin morfolojik olarak analizi yapılmış ve bunun yanı sıra yurtiçi ve yurtdışından temin edilen bazı Şamama genotipleri ve en çok yetiştirilen diğer kavun çeşitleri arasındaki akrabalık ilişkilerini meyve özellikleri yanı sıra iPBS gibi moleküler yöntemler kullanılarak belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada incelenen Şamama genotiplerinde meyve ağırlığı, boy, kabuk ve et kalınlığı, SÇKM ve pH değerleri açısından geniş bir varyasyon belirlenmiştir. Morfolojik veriler, genotipler arasında pazarlanabilirlik, tüketici tercihi ve yerel adaptasyon bakımından dikkate değer farklılıklar bulunduğunu ortaya koymuştur. iPBS markörleriyle yapılan moleküler analizler sonucunda toplam 32 polimorfik bant elde edilmiş ve ortalama polimorfik bilgi içeriği (PIC) 0.416 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen bu sonuçlar, Şamama genotiplerinin orta düzeyde genetik çeşitliliğe sahip olduğunu ve genetik yapı ile morfolojik özellikler arasında büyük ölçüde uyum olduğunu göstermektedir. Kümelenme analizlerinde genotiplerin coğrafi kökenlerine göre gruplandığı, bazı örneklerin ise belirgin şekilde ayrışarak potansiyel genetik kaynaklar sunduğu görülmüştür. Bulgular genel olarak, Van Gölü Havzası'ndaki Şamama genotiplerinin zengin bir genetik çeşitliliğe sahip olduğunu, bu nedenle hem genetik kaynakların korunmasında hem de ıslah programlarında önemli bir potansiyele sahip olduğunu ortaya koymaktadır.