Browsing by Author "Alhaji, Ahmed Alsaleh"

Now showing 1 - 1 of 1

Kulların Fiillerinin Yaratılması Konusunda Fahreddin Er-razi'nin Metodu
(2020) Alhaji, Ahmed Alsaleh; Yıldız, Metin
Bu araştırmanın konusu, Fahrettin er-Razi'ye göre ''kulların fiillerinin yaratılması'' hakkındadır. Kulların eylemleri konusu kaza ve kader meselesinin bir parçasıdır. Bu mesele Allah'ın varlığı meselesinden sonra kelam ilminin ele aldığı en önemli konudur. Çünkü bu mesele Allah'ın mahluklarla olan ilişkisi etrafında döner. Ayrıca bu mesele insanın görev, sorumluluk, ödül, ceza, irade ve kudretiyle de ilgilidir. İnsan ihtiyarî fiilleri yapıp yapmamaya güç yetiren ve sahip olduğu ihtiyar ve irade ile dilediğini yapan ve yine ihitiyarî fiillerden dilemediğini de terkeden birisi olduğunu biliyor. Aynı şekilde bu iradesinin Allah Teâlâ tarafından yartıldığını, kendisinin icadı ve yaratması olmadığını ve her şeyin yaratıcısının Allah Teâlâ olduğunu da bilmektedir. Bu durum insanı Allah Teâlâ'nın kendi fiilleri ve iradesinin yaratıcısı ve insanın kendisinin ise irade ve ihtiyarının kullanıcısı olduğunu nasıl uyumlu hale getireceğini sorgulamaya sevkediyor. Zira birçok ayetin zahirine göre; insanın tercih sahibi ve kendi iradesini kullanma yetkisine sahip olduğu anlaşılıyorken, birçok ayetin zahirine göre de insaın mecbûr olduğu ve tam bir iradeye sahip olmadığı anlaşılmaktadır. Bu araştırma önsüz, giriş, iki bölüm ve bir sonuçtan ibarettir. Birinci bölüm kulların fiillerinin yaratılması ile ilgili Razi'nin istidlal kaynaklarını, tercih ve müreccih delili, ilm-i İlahi delili ve Temannü' delili gibi aklî deliller ile Kur'an ayetlerinden ve nebevi hadislerden oluşan naklî delilleri içeriyor. Razi,bu konuda naklin zannî olduğu ve kat'î delil olmadığı için aklî delili destekleyen bir delil olduğunu ifade ediyor. O, zahiren çelişen nakil ile aklın asla çelişmediğini ve akıl ile naklin bir uyum içinde olduğunu izah ediyor. Bu araştırmanın ikinci bölümünde ise; konunun tanımına, kulların fiillerinin yaratılması meselesine ilişkin Razi'nin duruşuna ve kulların fiillerinin yaratıcısının Allah olduğu, kulların kendi eylemlerindeki rolleri ve etkileri hakkında Râzî'nin görüşlerine ve onun kendi muhaliflerine karşı yaptığı reddiyelere yer verilmektedir. Araştırmanın sonuç kısmında ise önemli neticelere yer vererek Razi'nin bu meselede kesin ve bağlayıcıdelillerden hareket ederek yoluna devam ettiğine ve bu husustaki görüşlerini, örneğin hükmü zanni olan nakli delillerin, akli delilleri destekleyen deliller olduğunu söylemesi, Allah kulların fillerinin yaratıcısıdır, kul sınırlı bir irade ve güce sahiptir, mutlak gücün sahibi Allah'ın ta kendisidir gibi kesinlik ifade eden önermelerini sebepleri ile birlikte ele alıp işledim. Bu araştırmanın amacı, İslami düsturlar ile sağlam fıtrat ve aklı selim sahibi kimselerin aralarında bir çelişkinin olamayacağını ortaya çıkarmaktır. Zira sağlam akıl sahibi bir kimsenin sahih nakle muhalif olamaz. Çünkü tekamülün meydana gelmesi sağlam akil ile sahih nakil birleşmesi neticesinde meydana gelir. Bu çalışmamızda analitik ve karşılaştırma yöntemini kullandık. Daha çok hicri üçüncü ve dördüncü asırlarda yaşamış mütekaidimin kelamcılar ile altıncı ve yedinci asırlardaki mütaahirin kelam ekollerinin önemli görüşlerine yer verdik. Daha faydalı ve genel neticeler elde etmek için mütekaidimin ile mütaahirin kelam ekollerinin görüş ve düşüncelerini mukayese ederek konuyu ele aldık. Anahtar sözcükler: Kelam, Fahrettin er-Razi, Kudret, Kesb, Amel, Yaratma, Fiil, Cebr