Browsing by Author "Balki, Muhammed Sefa"

Now showing 1 - 1 of 1

Early Ottoman Period in Bursa, Edirne and Istanbul Mihrabiye Tomb Stones
(2023) Balki, Muhammed Sefa; Top, Mehmet
Türk İslam coğrafyasında geniş bir alana yayılmış olan mihrabiyeli mezar taşları, 14.yüzyıldan itibaren İslam medeniyetlerinde boy göstermeye başlamıştır. İlk olarak Güney Azerbaycan şehirlerinden olan Meraga ve Tebriz'de karşılaşılan bu form, Anadolu'da Van Gevaş olmak üzere Sivas, Tokat, Ankara, Amasya ve Samsun gibi merkezlerde ve daha sonra Osmanlı Devleti'nin etkisi altına girmek suretiyle varlığını devam ettirmiştir. Erken Osmanlı Döneminden itibaren farklı form ve tipolojilerde yapılmış mezar taşları görülmektedir. Bu dönemde Zeyni Formlu, Sivri Kemerli, Silindirik Gövdeli, Dikdörtgen Prizmal, Çokgen Gövdeli, Sanduka Formlu, Edirnekâri, Lahitli Mezar ve Mihrabiye Formlu olmak üzere farklı tiplerde mezar ve mezar taşları yapılmıştır. Bu dönem içerisinde yapılan mihrabiyeli mezar taşları, ihtişamlı ve gösterişli hale getirilmiştir. Osmanlı devletine başkentlik yapan başta İznik olmak üzere Bursa, Edirne ve İstanbul gibi şehirlerde mihrabiyeli mezar taşlarına rastlamak mümkündür. Osmanlı Devleti'nde mihrabiyeli mezar taşları, ilk olarak 14.yüzyılda yapılmış ve 16.yüzyıla kadar erken dönem özellikleri devam ettirildiği görülmüştür. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerine kadar devam ettirilen mihrabiyeli mezar taşları, son dönemlerde ihtişamlı özelliğini kaybederek birer heykellere dönüşmüştür. Mihrap formunun küçük bir kopyası olacak nitelikte yapılan mihrabiyeler, derin bir mana barındırmaktadır. Sembolik mana olan mihrabiyeli mezar taşları, ahirete gidilen bir kapı veya ahirete açılan bir eşik görevi görmektedir. Bu bilinç ile yapılan mezar taşları, ölen kişinin artık ahirete intikal ettiğini ve bu yolculuğun kolay olması amaçlanarak yapılmıştır. Osmanlı Devleti'nin sınırları içerisinde büyük bir özveri ile benimsenen mihrabiyeler, sadece mezar taşlarına has bir özellik olmamakla birlikte mimaride de kullanmak kaydı ile estetik değer taşımışlardır. Bu formu camilerin farklı bölümlerinde ve mihrapların içerisinde mihrabiyeler yerleştirilerek değerlendirilmiştir. Osmanlı Devletinden önce yapılan mimari yapılarda mihraplara ikinci mihrabiye eklenme fikri hoş karşılanmıştır. Anadolu'daki cami mimarisinde bu örnekler ile karşılaşılmaktadır. Bu çalışmanın amacı Bursa, Edirne ve İstanbul sınırları içerisinde yer alan mihrabiyeli mezar taşlarını, belli bir ölçüt dahilinde araştırılması, incelenmesi ve dahası Türk İslam coğrafyasında görülmeye başlanan bu formun yapılma amacı belirlenmeye çalışılmıştır.