Browsing by Author "Engin, Hayrullah"

Now showing 1 - 2 of 2

Kelâm Eserlerinde Hadis Kullanımı:-el-cürcânî’nin Şerhu’l-mevâkıf ’ıörneği
(2020) Engin, Hayrullah; Kalaç, Rıdvan
Kelâmcıların hadislere yaklaşımı muhaddislere nispeten daha katıdır. Bunda akaid gibi dinde önemli bir alanın sağlam temellere sahip olması gerektiği, binaenaleyh kelâm ilminin de yargılarını kesin deliller üzerine bina etmesi gerektiği hususuyla birlikte belli bir dönemden sonra bu ilmin, felsefi argümanlardan etkilenmiş olmasının da payı vardır. Bununla beraber kelâm eserlerinde sübut ve delâlet bakımından birtakım problemler içeren hadisler de kullanılmıştır. Dolayısıyla teoride hadis ilmi açısından sağlam prensiplere sahip olan bu ilmin pratikteki durumunu anlamanın en iyi yolu usûlü’d-dîne (kelâm) ait eserlerin incelenmesidir. Bu anlamda durumu daha yakından görmek ve teori ile uygulamayı mukayese etmek amacıyla bu çalışmada el-Cürcânî’ye (ö. 816/1413) ait Şerhu’l-mevâkıf isimli eser ele alınmıştır. Hicri IX/XV. asrın dil ve fıkıh âlimlerinden olan Seyyid Şerif el-Cürcânî, aynı zamanda kelâm ilminin de bu asırdaki önemli simalarındandır. Öyle ki şerh olarak yazdığı birçok eseri asıl metinlermiş gibi kabul görmüştür. Bu eserlerinden bir tanesi de Adudüddîn el-Îcî’ye (ö. 756/1355) ait olan el-Mevâkıf isimli esere yazdığı şerh’tir. Çalışmada el-Cürcânî’nin Şerhu’l-mevâkıf’ı özelinde mütekelliminin, ne tür rivâyetler kullandıkları ve hangi kaynaklardan beslendikleri; dolayısıyla rivâyet anlayışları, hadislere bakışları ve bu konuda bir usûllerinin olup olmadığı, mütevâtir rivâyetleri nasıl kullandıkları, mütevâtir olarak kullandıkları hadislerin mütevâtir kavramının tanımına ve şartlarına ne kadar uyduğu, eserlerinde isnâd ve kaynak gösteriminin ne sıklıkta olduğu gibi hususlar sorgulanmaktad
Mürsel ve Müdelles Rivâyetler - İbnü’l-mibred El-makdisî (Ö.909/1503) Özelinde
(2020) Engin, Hayrullah; Kalaç, Rıdvan
İrsâl terimi, hadîs ıstılahında tâbiûn neslinden olan birinin sahabeyi atlayarak doğrudan Hz. Peygamber’den hadîs rivâyet etmesidir. Usûl âlimleri ile bazı fıkıhçıların kullanımına göre ise irsâl, hadîsi senedinde yer alan bir veya birkaç râviyi düşürerek rivâyet etmektir. Bu durumda irsâl yaparak hadîs rivâyet eden râviye mürsil; bu şekilde irsâl eyleminde bulunan râvinin rivâyet ettiği hadîse de mürsel hadîs denilmiştir. Tedlîs ise hadîs ıstılahında herhangi bir râvinin görüşmediği veya görüştüğü halde kendisinden hadîs dinlemediği hocasından işittiği vehmini uyandıracak şekilde rivâyette bulunmasıdır. Buradan hareketle bir râvinin naklettiği hadîsin isnadında muhatabı aldatarak görüşmediği veya görüştüğü halde hadîs rivâyet etmediği hocasından işittiği zannını uyandıracak biçimde rivâyet ettiği hadîse müdelles hadîs denilmiştir. Mürsil ve müdellis râvinin irsâl ve tedlîs yaparak naklettiği hadîsin hükmü değeri konusunda âlimler muhtelif görüşler ileri sürmüşlerdir. Ancak genel olarak bu türden olan rivâyetler, zayıf hadîs kategorisinde değerlendirilmiştir. Mürsel ve müdelles hadîs, aynı zamanda hadîs usûlünün önemli konularından biridir ve hadîs tarihinde bu konuyla ilgili pek çok muhaddis âlim önemli malumatlar kaydetmiştir. Bu muhaddislerden birisi de İbnü’lMibred el-Makdisî’dir (ö.909/1503). Bilhassa Hadîs ilimleri ve Hanbelî fıkhında temayüz eden İbnü’l-Mibred, dört yüzün üzerinde eser kaleme almıştır. Bu çalışmada çeşitli eserlerinden hareketle İbnü’l-Mibred’in mürsel ve müdelles rivâyetlerle ilgili yaklaşımı incelenecektir.