Browsing by Author "Keserci, Ramazan"

Now showing 1 - 2 of 2

A General Kyrgyz Women From Khokand Khanate: Kurmancan Datka (1811-1907)
(2019) Keserci, Ramazan; Tekin, Rahmi
XIX. yüzyılda Alay Hanışası unvanıyla bilinen, ömrü ve yaptığı etki ile Türkistan coğrafyasına mal olmuş, Türk tarihinin bilinen ilk kadın generali Kurmancan Datka'nın (1811-1907), hayatı ve siyasî faaliyetleri tezin konusunu oluşturmaktadır. Kırgız bir ailede bugünkü Kırgızistan'ın ikinci büyük şehri olan Oş'ta 1811'de dünyaya gelen Kurmancan, Türk Tarihinde Datka (General) unvanı ile taltif edilmiş bilinen ilk kadındır. Zamanın şartlarına göre iyi bir şekilde yetişmiş ve eğitim görmüş olan Kurmancan, Hokand Hanlığı'nda üst düzey görevli olan Alimbek Datka ile evlendikten sonra, Hokand Hanlığı'nda ve Kırgız halkının siyasetinde etkin bir konuma yükselmiştir. Eşi Alimbek Datka'nın öldürülmesinden sonra Güney Kırgızistan'daki Kırgızların liderliğini yapan Kurmancan Datka, Hokand Hanlığı'nın 1876'da Rusya'ya ilhak edilmesinden sonra, oğullarıyla birlikte Rus işgaline karşı mücadele etmiş, ancak dönemin ağır şartlarını göz önünde bulundurarak onlarla bir anlaşma yapmak zorunda kalmıştır. Böylece 1876 yılının sonundan 1990'lı yıllara kadar Güney Kırgızistan Rus hâkimiyeti altına girmiştir. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için bu tezin birinci kısmında Türkistan'daki Hanlıklar Dönemi olarak adlandırabileceğimiz Hive, Buhara, Hokand Hanlıkları ve ayrıca Doğu Türkistan'daki Kaşgar Hanlığı ile ilgili bilgilere yer verilirken, ikinci kısımda Kurmancan Datka'nın Hayatı ve siyasi faaliyetlerine, üçüncü kısımda ise Rusların Orta Asya'yı işgali ve Kurmancan Datka'nın Rus emperyalizmine karşı verdiği İstiklal mücadelesine yer verilmiştir. Kurmancan Datka ile ilgili ülkemizde yeterli çalışma bulunmadığından genellikle Rusça, Kırgızca ve Özbekçe kaynaklar tercüme edilerek yararlanılmıştır. Ayrıca imkânlar dâhilinde Kırgızistan ve Özbekistan arşivlerinden istifade edilerek ilk elden bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır.
Khokand (kokon) Khanate and the Role of the Kyrgyzs in the Khanate (1709-1876)
(2023) Keserci, Ramazan; Qasımov, Cavid
Bu çalışma, XVIII. asrın ilk çeyreğinden XIX. asrın son çeyreğine kadar olan dönemdeki Hokand Hanlığı ve Hanlıktaki Kırgızların rolünü kapsamaktadır. Bu araştırmada Hokand Hanlığı'nın siyasi ve ictimai tarihiyle birlikte, Kırgız boylarının hanlık içindeki müsbet ve menfi etkileri açığa çıkarılmaya çalışıldı. XVIII ve XIX. asırlar Kırgız toplumunun siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel hayatındaki önemli evrelerden birisi olmuştur. Bu dönemlerde Kırgızlar önce Hokand Hanlığı'nın daha sonra ise Rusya İmparatorluğunun egemenliğine girerek sosyo-ekonomik ilişkileri değişikliğe uğramıştır. Ayrıca bu toplulukta zaman zaman bağımsız bir devlet kurmaya çalışan ünlü tarihi şahsiyetler de ön plana çıkmıştır. Türkistan olarak bilinen coğrafyayı oluşturan Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Kazakistan, 1715-1897 yılları arasında planlı ve kararlı bir süreçle Ruslar tarafından işgal edilmiştir. Yine aynı dönemde Doğu Türkistan'da Çin hakimiyeti tamamen yerleşmiş olup belirli zamanlarda ortaya çıkan hanlıklar Çinliler tarafından ilhak edilmiştir. Bu dönemde Türkistan coğrafyasında kurulan küçük ve müstakil Türk hanlıkları, etraflarında ne olup bittiğini anlamaktan aciz ve buna uygun tedbir almaktan uzak kalmışlardır. Mesela Rusya'nın Orta Asya cihetindeki teşebbüsleri Türkistan hanlıkları nezdinde öngörülemediğinden ciddiye alınmamıştır. Özellikle XVI. asırdan sonra, Türkistan hanlıklarının en ciddi rakibi Ruslar olmuşlardır. Ruslar Batının tekniğinden, Türk hanlıkları arasındaki rekabetten ve her hanlığın kendi içindeki entrika ve ihanetlerden cömertçe faydalanmışlardır. Neticede Çarlık Rusyası, bu coğrafyayı belirli bir plan doğrultusunda aşama aşama ele geçirerek bağımsız Türk siyasi oluşumlarına ve hanlıklarına son vermiştir.