Browsing by Author "Sawas, Abdullah"

Now showing 1 - 1 of 1

مكانة الاحتجاج والترجيح في علم القراءات وصلتهما بالعلوم الإسلامية
(2022) Sawas, Abdullah; Küçük, Cemil
Kur'ân-ı Kerîm ile ilgili olan kırâat ilmi ve özellikle de âlimlerin dikkatini çeken ihticâc ilmi, Kur'ân-ı Kerîm'in nüzulünün başlangıcından günümüze kadar, en önemli şer'î ilimlerden biridir. Çünkü bu ilim, kırâatlerin sebeplerini ve anlamlarını ortaya koyar, Allah'ın Kitabı'nı anlamamızı ve ayetleri üzerinde tefekkür etmemizi artırır. Allah (c.c.), ümmete kolaylık olsun ve onlardan sıkıntıyı gidersin diye çeşitli kırâat vücuhatıyla Yüce Kitab'ını indirmiştir. Bundan ötürü âlimler bu kırâatleri ezberlediler ve büyük özen gösterdiler. Bu da sadece Yüce Allah'ın, Kur'an'ı değişiklik ve bozulmakdan koruma vaadini gerçekleştirmek içindir. Bu çalışma, kırâatlerdeki ihticâc ilminin durumu ve çeşitleri ile bunların Arap ve İslâmî ilimlerle olan ilişkisine ışık tutmaya ve bu ilimlerin birinde uzmanlaşmak isteyen herkes için bunun önemini açıklığa kavuşturma amacıyla oluşturuldu. Kur'ân kırâatlerinin Kur'ân'ın i'câzına, tefsire, fıkıha, fıkıh usulüne, akâide, nahive, sarfa, belagata ve diğer şer'î Arapça ilimlerine delalet eden anlamları çıkarmada büyük bir etkisi vardır. Kırâatler birbirinden farklı olmakla beraber aralarında hiç bir tezat veya çelişki yoktur. Zira kırâat vecihlerinden herbir vecih fikirsel bütünlükte müstakil bir âyet konumundadır. Kur'ân âyetlerinin manalarının hakikati ancak Resûlullâh'tan (s.a.v.) rivayet edilen kırâat vecihleriyle mümkün olur. Bu çalışma, kırâatlerdeki ihticâc ve tercîh kelimelerinin manası hususunda söylenen sözleri, bunların eş anlamlılarını ve İslami bilimlerle olan bağlantılarını açıklamakta, İslâmî ve Arapça ilimlerinde uygulamalı örneklerle kırâa ilmini bilmenin bilimsel olarak önemini kanıtlamaya çalışmaktadır. Bu çalışma, makbul kırâatlere başvurmakla sınırlı olup, tezin başında kırâat ile ilgili temel kavramlardan, bunların en önemli terimlerinden bahsedilmiş ve kırâat ile kırâat ilmi arasında ayrım yapılmış, farklı kırâatlerin doğuşundan makbul kırâatlerin on tane olmasına kadar olan serüven açıklanmıştır. Ayrıca farklı kırâatlerin sebepleri, faydaları, kaynakları, kırâatlerin çeşitleri ve yedi harf meselesine değinilmiştir. Kim delillere bakar, onları inceler ve karşılaştırırsa mütevatir kırâatlerin kaynağının ilahi vahiyden başka birşey olmadığını anlar. Zira bu kırâatler Resûlullah'ın ağzından alınmış, önünde okunmuş ve o da onaylamıştır. Bu, ictihâdî bir durum da değildir, lehçe kullanımlarından da alınmamıştır. Kabul edilen bu on kırâat kendi içerisinde iki kısma ayrılır: mütevatir ile kabul görmüş yaygın sahih kırâat. Tez ayrıca kırâatlerdeki ihticâc meselesini, bu terimin anlamını, onunla ilgili terimleri ve eşanlamlılarını, kırâatlerin illetlerini, tevcîhini ve diğer terimler ile aralarındaki fark gibi konuları ele almıştır; Şunu söylemek mümkündür ki: Kırâatlerin ihticâcı, kırâatlerin doğruluğunu ortaya çıkarmak veya delillendirmek, Arapça'daki yönü için delil getirmek ve okuyucunun seçmiş olduğu kırâatin sebebini belirtmektir. Şer'î ilimlerde bir hükmü veya kaideyi ispat etmek gibi kırâatlerle ihticâc getirme durumu da kırâatlerle delil getirme ve kırâatleri ortaya koyma durumuyla aynıdır. Aynı şekilde kırâat ilmindeki ihticâc kavramı harf-i cersiz kullanıldığında kırâatler ile delil getirme değil de kırâatler için delil getirme anlamını ifade eder ki buradaki maksat da budur. Tezde ihticâcın ortaya çıkışı, önemi ve tedvîni, ihticâc ilminin kırâatler içinde ortaya çıkış nedenleri ve amacı, âlimlerin kırâatlerin ihticâcında kullandığı yöntemler ile tercih ve ihtiyârın anlamı, aralarındaki fark ve kırâatler arasında tercîhin hükmü gibi konular da ele alınmıştır. Tezde ayrıca ihticâcın şer'î ilimlerle olan bağlantısından, şer'î ilimlerle ilgili kırâatlerden bahsedilmiş, ardından ihticâc ile rivayet ve sened arasındaki ilişki ele alınmıştır. İlk olarak kırâat ve ihticâcta asıl olan durumun, senedinin sahih ve mütevatir olması ardından da diğer ihticâc delillerine bakılması gerektiği açıklanmıştır. Sonra da ihticâcın, Kur'ân-ı Kerîm, Kur'ân kırâatleri, tefsir, fıkıh, akîde, hadis, rivayetler ve diğer ilimlerle olan alakasına değinilmiştir. Tezde, aynı zamanda ihticâc ilmi ile Arap dili arasındaki bağlantıdan da bahsedilmiştir. Öyle ki Arap dili, ihticâc ilmi üzerinde etkili olduğu gibi ihticâc ilminin de Arap dili üzerinde etkisi olmuştur. Kur'ân-ı Kerîm'in ve kırâatlerinin Arap dili için delil olup olmaması konusu tartışıldığı gibi Arap dilinin ihticâc ve makbul Kur'ân kırâatleri için delil olup olmaması durunu da tartışılmıştır. Yani Arap dili ile ihticâc ilmi arasındaki etkisel iletişime değinilmiştir. Bu da nahiv, sarf, belağat, Arap kelamı ve lehçeleri, şiir, dilin aslı ve bunun dışındaki birçok konu sadedinde ele alınmıştır. Bunların tamamı da âlimlerin ve araştırmacıların sözlerinden delil ve örnek getirme yoluyla konuya ışık tutmuştur.