Browsing by Author "Tayfur, Enisa"

Now showing 1 - 3 of 3

Bitlis-eski Ahlat Şehri Kalesi İlk Tunç Çağı Çanak Çömleği
(2023) Kılıç, Sinan; Zirekbilek, Dilek; Tayfur, Enisa
Van Gölü’nün kuzeybatı kıyısında, Ahlat ilçe merkezinin batısından göle akan Keş deresinin kenarında, son olarak XII. yüzyılın ortalarından XIV. yüzyılın sonlarına kadar kullanıldığı anlaşılan, ancak daha önceki dönemlerde de var olduğu belirlenen Eski Ahlat Şehri Kalesi yer almaktadır. 2018 yılındaki bir ziyaret sırasında yüzeyde bulunan çanak çömlek parçaları sayesinde sözü edilen kalenin altında tarihöncesi döneme ait bir yerleşim yerinin olabileceği anlaşılmıştır. Hemen ertesi yıl Ahlat Müze Müdürlüğü öncülüğünde ve Ahlat Büyük Selçuklu Meydan Mezarlığı Projesi’nin desteğiyle arkeolojik kazılar başlatılmıştır. Eski Ahlat Şehri Kalesi kuzey güney yönünde uzanan 430x60 m boyutlarındaki kayalık tepe üzerinde yer almaktadır. Kireç harçlı taş duvar tekniği ile inşa edilmiş olan bir surla çevrili bu alanın kuzeyinde, nispeten geniş ve daha yüksek içkale bulunmaktadır. Arkeolojik kazı çalışmaları içkalede görünür haldeki duvar kalıntılarının olduğu iki yerde başlatılmış, buralarda kısa zamanda Ortaçağ’a ait büyük yapıların temelleri açığa çıkarılmıştır. Özellikle güneydoğu kesimdeki R16 karesinde yapılan kazılarda içkale duvarı olduğu düşünülen kalıntının dış tarafına yığılmış olan döküntü toprak içinde çok sayıda İlk Tunç Çağı çanak çömlek parçası ele geçmiş, bu parçaların derine inildikçe arttığı gözlemlenmiştir. Söz konusu parçalar Anadolu arkeolojisinde genel olarak Karaz tipi diye bilinen siyah yüzlü ve parlak açkılı mal grubundan oluşmaktadır. Bunlar arasında Karaz kültürünün yayılım alanı içinde karşılaşılmayan bazı yöresel çanak çömlek özellikleri de saptanmıştır. Ele geçen buluntular arasında ayrıca gri ve kahverengi mallara ait çanak çömlek parçaları ile yontma taş aletler ve öğütme taşları da vardır. Bu yazıda, dört yıldır yapılan kazılar sonucunda elde edilen verilere dayanarak Eski Ahlat Şehri Kalesi’nin aslında, Van Gölü çevresinde daha önce hiç bilinmeyen bir İlk Tunç Çağı höyüğü üzerine inşa edildiği gösterilmeye çalışılacaktır.
Kaylıdere Kalesi Urartu Çanak Çömleği: 2018/2019 Yılı Kazıları
(2022) Erdogan, Sabahattın; Tayfur, Enisa
Urartu Krallık merkezinin batısında bulunan Kayalıdere Kalesi Muş ili Varto İlçesinin 20 km kuzeybatısındadır. Burney’in 1956 yılında bölgede yaptığı yüzey araştırmaları sırasında tespit edilmiş ve kalede Burney tarafından 1965 yılında tek sezonluk bir kazı gerçekleştirilmiştir. Ardından 2018 ve 2019 yılları arasında Alparslan II Barajı yapımı sırasında kalede temizlik ve sondaj çalışmalarını kapsayan kurtarma kazıları yapılmıştır. Yukarı Sitadel, Kuzey Yamaç Yerleşimi (aşağı teras) ve Stelli Kutsal Alan olmak üzere üç farklı bölgede çalışılmıştır. Sıklıkla karşılaşılan buluntuların başında çanak çömlekler gelmektedir. Bu makalede temizlik ve sondaj kazıları sonucunda elde edilen çanak çömlek malzemesine ait sonuçlar paylaşılmaktadır. Çanak çömlekler tipolojik olarak zengin bir çeşitlilik göstermez. Çanak, çömlek, tepsi, pithos ve minyatür kaplar belirgin form tiplerini temsil etmektedir. Hamur özellikleri açısından özellikle parlak görünümlü kırmızı perdahlı Urartu malları ön plana çıkmaktadır. Yanı sıra başta kahve-kiremit, krem ve gri hamurlu ve hamurunun renginde astarlı mal grupları da karşımıza çıkmaktadır. Kiremit, kahve ve krem astar uygulamalarının olduğu parçalar hamurunun renginden farklı yüzey uygulamalarının varlığını göstermesi açısından önemlidir. Çanak çömlek malzemesindeki belirgin bitki ve taşçık katkı yerel bir uygulama olarak değerlendirdiğimiz bir özellik olarak belirir. Kaplar üzerindeki piktoral işaretler daha çok ölçü belirtme amaçlı kullanılmıştır. Damga baskılarında da at ve dağ keçisi gibi hayvan motifleri sıklıkla kullanılmıştır.
Urartu Çanak Çömleği Middle Iron Age Urartu Pottery Found İn Kayalıdere Fortress Rescue Excavations İn 2018-2019
(2021) Tayfur, Enisa; Erdoğan, Sabahattin
Urartu Krallığı'nın siyasi sınırları içinde yapılan kazılarda çok önemli veriler elde edilmesine karşın Muş Bölgesi sürekli gizliliğini korumuştur. C.A. Burney'in kısa süreli Kayalıdere kazısı olmasına rağmen birçok soru cevapsız kalmıştır. 2018 ve 19 da Alparslan II kapsamında temizlik ve sondaj çalışmalarını kapsayan kurtarma kazıları yapılmıştır. Buradan elde edilen seramikler tez kapsamında çalışılmıştır. Bunun yanı sıra özellikle son dönemlerde Muş Bölgesi'nde yapılan arkeolojik yüzey araştırmalarında gelişkin bir Urartu izlerinin varlığı kanıtlamıştır. Keza Alpaslan Barajı II'nin su toplama alanında kalan kale ve hemen yanındaki Tepeköy Höyük ivedilikle kazılmaya başlanmış ve birçok yeni veri sunmuştur. Bu veriler; mimari, dini, askeri ve günlük yaşantıya ait kanıtlardan oluşmaktadır. Konumuz genelinde ise bu kanıtlardan ''çanak-çömlek'' grubunun çok sayıda olması ve çeşitliliği ile çok önemli yer tutmaktadır. Urartu'nun krallık süreci ile birlikte seramik sanatında bazı değişimler olmuştur. Bu değişimler, Erken Demir Çağ mal gruplarında bilinen kiremit astarlı malların, Orta Demir Çağ süreci ile birlikte yerini krallığı temsil eden kırmızı perdahlı mallara bırakması şeklinde görülür. İyi pişmiş, çark yapımı ve kaliteli bir kil yapısına sahip bu seramikler, depolama kaplarından, dini seremonilerde kullanılan libasyon kaplarına değin farklı tiplerdedir. Ayrıca kaplar üzerinde özel üretim olduklarını gösteren damga mühür baskıları, piktogramlar ve hiyeroglifler yer almaktadır. Bu mal grubunun yanı sıra kalede görülen diğer mal grupları; kahve-kiremit mal, kiremit astarlı mal, kahve astarlı mal, krem mal, krem astarlı mal ve gri-siyah mallardır. Bu mal gruplarına dahil edilen kaplar genellikle bitki, taşçık, orta kum katkılı, orta pişmiş ve çark yapımıdırlar. Kayalıdere Kalesinde, 2018/2019 kazı sezonlarında ele geçen seramiklerin ana formlarını, çanaklar, çömlekler, pithoslar ve tepsiler oluşturmaktadır. Nitelikli olup form vermeyen parçalar ise dipler, gövde parçaları, kulplar ve kaidelerdir. Kayalıdere Kalesi seramikleri mal grubu ve tipoloji olarak birçok Urartu merkezi ile paralellik göstermektedir. Ancak, bunun yanı sıra Muş Bölgesine has özellikler ile Van Gölü Havzası, Kuzeybatı İran ve Ermenistan gibi Urartu kültürünün görüldüğü merkezlerin çanak-çömleklerine oranla farklılıklar da göstermektedir. Bu farklılıklar; yoğun bitki katkılı hamur yapısının yanında, derin kazıma bezemedir. Bu yönleri ile incelenen seramikler daha çok Elâzığ-Malatya ve Bingöl bölgeleri ile benzeşmektedir.