Examination of the Relationship Between Teachers' Prosocial Behaviors With Job Satisfaction and Professional Burnout

Abstract

Bu araştırmada öğretmenlerin prososyal davranış düzeyleri ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkide iş doyumunun aracı rolünün açıklanmasına yönelik alanyazına dayalı olarak geliştirilen bir hipotetik model test edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim öğretim yılında Kars İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı merkez ve ilçelerde bulunan okullarda görev yapmakta olan 409'u kadın ve 192'si erkek olmak üzere 601 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada verilerin toplanması için Olumlu Sosyal Davranış Eğilimi Ölçeği, Maslach Tükenmişlik Ölçeği – Eğitimci Formu, Minnesota İş Doyum Ölçeği – Kısa Formu ve araştırmacı tarafından hazırlanan Demografik Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizi için SPSS ve AMOS paket programları kullanılmış ve Yapısal Eşitlik Modellemesinden yararlanılmıştır. Araştırma kapsamında yapılan fark istatistiklerine göre, erkek katılımcıların mesleki tükenmişliğin duyarsızlaşma alt boyutundan ve olumlu sosyal davranışın kamusal olumlu sosyal davranış alt boyutundan aldıkları ortalama puanlar kadın katılımcıların bu ölçümlerden aldıkları puanlara göre anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır. Kadın katılımcıların ise iş doyumunun içsel ve dışsal doyum alt boyutundan aldıkları ortalama puanlar erkek katılımcıların bu ölçümlerden aldıkları ortalama puanlara göre anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır. Katılımcıların olumlu sosyal davranışın itaatkâr olumlu sosyal davranış ve gizli olumlu sosyal davranış alt boyutlarından aldıkları ortalama puanların medeni durumlarına göre bekâr katılımcılar lehine istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılaştığı ancak diğer alanlarda katılımcıların medeni durumları açısından anlamlı bir farklılaşma olmadığı belirlenmiştir. Ortaya konulan ve test edilen modele göre prososyal davranış ile mesleki tükenmişlik arasındaki ilişkide iş doyumunun aracı role sahip olduğu belirlenmiştir. Prososyal davranışın mesleki tükenmişlik üzerinde iş doyumu aracılığıyla dolaylı bir etkiye sahip olduğu ortaya konmuştur. Bulgular alanyazın çerçevesinde tartışılmış, araştırmacı ve uygulayıcılara çeşitli öneriler sunulmuştur.

In this research, a hypothetical model developed based on the literature was tested to explain the mediating role of job satisfaction in the relationship between teachers' prosocial behavior levels and professional burnout levels. The working group of the research consists of 601 teachers, 409 of whom are women and 192 of whom are men, who work in the center and district schools affiliated to the Kars Provincial Directorate of National Education in the 2020-2021 academic year. Prosocial Tendencies Measure, Maslach Burnout Inventory-Educator Form, Minnesota Job Satisfaction Questionnaire-Short Form and Demographic Information Form prepared by the researcher were used to collect data in the research. SPSS and AMOS package programs were used for data analysis and Structural Equation Modeling was referred to. According to the difference statistics conducted within the scope of the research, the average scores obtained by male participants from the depersonalization sub-dimension of professional burnout and the public prosocial behavior sub-dimension of prosocial behavior differed significantly from the scores obtained by female from these measurements. On the other hand, the average scores obtained by female participants from the internal and external satisfaction sub-dimensions of job satisfaction differed significantly from the average scores obtained by male participants from this measurement. It was determined that the mean scores of the participants in the sub-dimensions of prosocial behavior, complaint prosocial behavior and anonymous prosocial behavior differed statistically significantly in favor of single participants according to their marital status, but there was no significant difference in terms of marital status in other areas. According to the model revealed and tested, it was determined that job satisfaction has a mediating role in the relationship between prosocial behavior and professional burnout. It has been suggested that prosocial behavior has an indirect effect on professional burnout through job satisfaction. The findings were discussed within the framework of the literature, and various suggestions were presented to researchers and practitioners.