Time Concept in Mistisizm

Abstract

Bu çalışmada mutasavvıfların vakt kavramına yaklaşım biçimleri ve vakti nasıl kullandıkları ele alınmıştır.Kur'ân-ı Kerim, mü'minlere geçen zamanın farkında olmalarını ve insanın bu konuda da başıboş bırakılmayacağını anlatır.Hz. Muhammed (sav), mü'minlerin vakit nimetine karşı dikkatli davranmalarını ve her geçen günün bir önceki güne göre daha verimli geçirilmesi gerektiğini emreder.Tasavvufta zaman mefhûmu yerine kullanılan vakt kavramı, belirli bir tasavvufi hâlin yaşandığı ânı, yani `şimdiki zaman'ı ifade ettiğinden, sûfîye ibnü'l-vakt (vaktin oğlu) denmiştir.İlk dönemlerden itibâren ibnü'l-vakt (vaktin çocuğu) deyimini kullanan sûfîler, bununla, bir vakitte yapılması en uygun olan işi gerçekleştiren ve belli bir zamanda kendisinden isteneni yapmakla meşgul olan kişiyi kastetmişlerdir. Geçmiş ve gelecek zaman sûfîler için önemli değildir. Onun önem verdiği zaman, içinde bulunduğu ândır.Vakt kavramı, tasavvuf mertebeleri için anahtar konumundadır. Sûfî, yaşadığı zühd hayatının başından itibaren her ânda vaktini iyi değerlendirmeli ve vaktin hakkını vermelidir. Mürîd, tasavvuf mertebelerinde ilerleyebilmek için mürşidinin verdiği görevleri vaktinde yerine getirmelidir.İbn Arabî de diğer sûfîler gibi yaşanan âna vurgu yapar. O'na göre ibnül-vakt için ândan başka bir zaman yoktur. İbn Arabî, vakt kavramını işlerken kulun her ân vaktin şuûrunda olması gerektiğini vurgular.İbn Arabî'ye göre insan, Allah ile ancak vakitte ilişki kurabilir. O, zamanın insana ve diğer varlıklara bakan yönüne vakt adını verir ve vakti, herhangi bir şeyin varlık kazanmasında kesinlikle bulunması gereken bir nisbet olarak vasfeder. O'na göre Allah için zaman; ezeliyet-ebediyet ve zamansızlık anlamında bir gerçekliğe sâhipken, insan için zamanın gerçekliği, içinde bulunduğu vakte âittir.Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ve İsmâil Ankaravî gibi bâzı sûfîler, ibnü'l-vakt kavramından daha üstün bir mânâyı ifâde eden ebü'l-vakt kavramını da kullanmışlardır. Bununla, sûfîlerin vakit üzerinde tasarrufta bulunmasını ve vakte tam anlamıyla hâkim olmasını kastetmişlerdir.Sûfîler, geçmişin karanlığında ve geleceğin bilinmezliğinde kaybolmamış, aksine ânın aydınlığını ve bugünün gerçekliğini yaşamışlar ve bu yolla ilâhî kudretin hikmetine teslim olmuşlardır.

In this study the sophistic approach to the notion of moment (vaqt) and how it is used is handled.The miraculous quran relates to the believers to be aware of the moment and that they would be responsible for it.Prophet Muhammad (PBUH) commands believers to be attentive about moment and each following day should be lived more efficiently.In sophism the term moment which is used instead of time makes a Sufi to be called son of time as it makes him go through a sophistic experience at that very moment. The term son of the moment which is used since the early ages by Sufis mean someone who performs what is the best at that particular moment and who is deeply involved in practicing what he is supposed to do at that very moment. Neither the past nor the future is important for a Sufi. What counts is the present time only.The Notion moment is a key feature fort he levels of sophism. A Sufi is expected to make most of his time and make it precious since the onset of his mystical life. The student and follower ,in order to have a higher rank and go further in the field has to fulfill the commands given by the senior and teacher in due time.Like other Sufis Ibni Arabi puts emphasis on the Notion of moment as well. According to him for a son of moment there is nothing except fort he very moment he is in. While studying this term ibni Arabi emphasizes that a human being should be aware of the moment. According to Ibn Arabi a human being can only communicate with Allah through moment which he calls it as the most necessary thing for both a son of moment and a human being and other creatures and defines it as a comparison enabling anything to gain body and existence. According to him moment is a matter of eternity for Allah but the current and present moment for human beings.Some Sufis like Mevlana Celaleddin-i Rumi and Ismail Ankaravi have used the term father of moment which offers a higher rank and meaning when compared to the son of time. They intend to enable sophist o dominate over the time in a perfect manner.Sufis haven?t been lost in the darkness of the past nor in the vanity of the future in contrast they have lived the reality of today and the light of current time and in this way they have surrendered to the reason of divine power.