Okul Binasından Müzeye: Koruma-Yeniden İşlevlendirme Örneği Olarak Muş Müzesi

Abstract

Yeniden işlevlendirme yöntemi, Avrupa’da XVI. ve XVIII. yüzyıllar arasında sarayların müze fonksiyonu kazanması ile yaygın bir hale dönüşmüştür. O dönemlerde yalnızca belli bir kitleye hitap eden müzeler, sarayların dönüşümüyle beraber halkın her kesimine ulaşmaya başlamıştır. Türkiye’de ise müzeciliğin temelleri, tarihi değere sahip olan Aya İrini Kilisesi’nin müze olarak açılması ile atılmıştır. Böylece Türkiye’deki ilk müze örneği, tarihi bir yapının yeniden dönüşümü ile sağlanmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde ise tarihi yapıların yoğun bir şekilde müze olarak işlev kazanması söz konusuydu. Özellikle tarihi ve mimari dokusuyla ön plana çıkmış olan Ayasofya, Kariye Kilisesi, Topkapı Sarayı, Konya Mevlana Türbesi ve Dergâhı gibi anıtlar müze işlevi kazanmıştır. 2000’li yıllardan günümüze ise Anadolu’da yer alan çok sayıda tarihi yapı, müze olarak değerlendirilmiştir. Dolayısıyla tarihi değere sahip binaların hem korunması hem de kültürel mirasın sürdürülebilirliği açısından, müze işlevinin çok fazla tercih edilen bir yöntem olduğunu söylemek mümkündür. Zira yeni bir müze binası inşa etme yerine hem binadan tasarruf etmek hem de kent kültürüne ait maddi- manevi kültürel unsurların, tarihi binalarda yok olmadan koruma altına alma düşüncesi ön plandadır. Söz konusu çalışmada da Muş kentinde yer alan ve Cumhuriyet Dönemi’ne ait tarihi okulun müzeye dönüşüm süreci ele alınmıştır. Dönüşümü sağlanan okulun, tarihi ve mimari dokusunun korunmak istenmesinin yanında Muş yöresine bir müze kazandırma amacı taşıdığı yapılan araştırma sonucu ortaya çıkmıştır. Bu anlamda köklü tarihi bir geçmişe sahip olan Muş’un, somut ve somut olmayan kültürel mirasının, okul binası içerisinde nasıl yer edindiği, yapı-müze ilişkisi üzerinden giderek konunun daha anlaşılır kılınması sağlanmıştır. Ayrıca bölgede yeni açılan bir müze olması hasebiyle Muş tarihine, kültürüne, sosyolojik yapısına sunduğu katkılara yer verilmesi çalışmanın bir diğer amacıdır.