Hastalığı Modifiye Eden Anti-romatizmal İlaçlar ve Biyolojik İlaç Kullanan Romatoid Artrit Hastalarında İnsülin Direnci İlişkisi

Abstract

ÖZET GÜL ESEN, R. (2025). Hastalığı Modifiye Eden Antiromatizmal ilaçlar ve Biyolojik İlaç Kullanan Romatoid Artrit Hastalarında İnsülin Direnci İlişkisi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı. Tıpta Uzmanlık Tezi. Van. Giriş ve Amaç: Romatoid artrit çevresel, genetik, immünolojik birçok etkenin rol aldığı, simetrik eklem tutulumu ile seyreden sistemik enflamatuar bir hastalıktır. Çoğu sistemde ekstraartiküler tutulumlar da görülebilmektedir. Genellikle 40-50li yaşlarda kendini göstermekte ve kadınlarda erkeklere oranla 3 kat daha fazla görülmektedir. Romatoid artrit gibi kronik sistemik inflamasyon yapan hastalıklarda salgılanan interlökinler, TNF-alfa gibi sitokinlerin birçok çalışmada insülin direncinde artışa sebep olduğu görülmüştür. RA tedavisinde kullanılan anti-inflamatuar ilaçlardan özellikle biyolojik ajanların insülin direncine de iyileştirici etkisi olduğu yönünde çalışmalar mevcut. Biz de çalışmamızda Romatoid artrit tedavisinde kullanılan biyolojik ajanlar arasında anti-TNF ve JAK inhibitörlerinin insülin direnci üzerindeki etkilerini konvansiyonel sentetik DMARD tedavisi ile karşılaştırmalı olarak araştırmayı amaçladık. Materyal ve Metod: Bu çalışma Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, Romatoloji Polikliniğine Eylül 2023- Eylül 2024 tarihleri arasında başvuran yaşları 18-85 arası olan 80 Romatoid Artrit tanılı hastalar ile yapılmıştır. Hastalar konvansiyonel sentetik DMARD kullanan 32 kişilik ve biyolojik ajan kullanan 35 kişilik iki grup olarak değerlendirildi. Hastalarda başlangıçta ve 12. Hafta kontrollerinde açlık kan glukozu ve insülin değerlerine bakıldı, DAS-28 ve HOMA-IR değerleri hesaplandı. Her iki grup karşılaştırmalı olarak değerlendirildi. Biyolojik ajan grubu iki alt başlıkta(anti-TNF ve JAK-inh) tekrar kendi aralarında incelendi Bulgular: Değerlendirilen olgulardan Biyolojik ajan tedavisi alan Grup A ve konvansiyonel sentetik DMARD tedavisi alan Grup B yaş ortalamaları ve cinsiyet açısından aralarında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı ve literatür ile uyumlu bulundu. Çalışmamızda DAS28 değerleri kontrol altındaki takipli hastalarla çalıştığımızdan biyolojik ajan ve csDMARD kullanan her iki grupta da DAS28 ile HOMA-IR arasında ilişki saptanmadı (p>0.05). İki kontrol arasındaki açlık kan glukozu, insülin ve HOMA-IR değerleri, csDMARD grubu için anlamlı saptanmadı (p>0.05). Biyolojik ajan grubunda elde edilen veriler hem ilkine göre ikinci kontrolde hem de csDMARD kontrol grubuna göre karşılaştırılınca her üç veri için de anlamlı düşüş mevcuttu (p<0.05). Ayrıca HOMA-IR değerleri ortalaması csDMARD grubu için her iki veride de >2,5 biyolojik ajan grubunda ise her kontrolde de <2,5 bulundu. Biyolojik ajan grubu da kendi içerisinde iki alt gruba (anti-TNF ve JAK-inh ) ayırıp gruplar arasındaki farklılıkları değerlendirdik. DAS28 ortalamaları arasında anlamlı fark olmasa da JAK-inh grubunda anti-TNF grubuna göre anlamlı düşüş gözlendi. Açlık kan glukozu değerleri arasında anlamlı bir fark gözlenmedi. İnsülin ve HOMA–IR değerlerinde 12. hafta kontrolünde anti-TNF grubu için anlamlı bir düşüş gözlenirken JAK-inh grubu için anlamlı fark saptanmadı. Sonuç: RA gibi otoimmün ve inflamatuar romatolojik bir hastalığın ve tedavide kullanılan antiinflamatuar ilaçlardan özellikle csDMARD ve biyolojik ajanlardan anti-TNF ve JAK-inh tedavisinin insülin direnci ile ilişkisini araştırdığımız bu çalışmada; csDMARD kullanan hastaların insülin direncine daha yatkın olduğu, biyolojik ajan tedavisinin (özellikle anti-TNF kullananlarda) insülin direncini anlamlı olarak azalttığı gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Romatoid artrit, insülin, glukoz, insülin direnci, HOMA-IR, csDMARD, Anti- TNF-alfa tedavisi, JAK-inh tedavisi

ABSTRACT GÜL ESEN, R. (2025) .The Relationship Between Insulin Resistance and the Use of Disease-Modifying Anti-Rheumatic Drugs and Biological Agents in Patients with Rheumatoid Arthritis. Van Yüzüncü Yıl University Faculty of Medicine, Department of Physical Medicine and Rehabilitation. Medical Specialty Thesis. Van. Introduction and Objective: Rheumatoid arthritis (RA) is a systemic inflammatory disease characterized by symmetrical joint involvement and is influenced by environmental, genetic, and immunological factors. Extra-articular manifestations can also be observed in many systems. It typically presents in the 40s to 50s and is seen three times more frequently in women than men. In chronic systemic inflammatory diseases such as RA, cytokines like interleukins and TNF-alpha, which are secreted during inflammation, have been shown in many studies to increase insulin resistance. There are also studies suggesting that certain anti-inflammatory drugs used in RA treatment, particularly biological agents, may have a beneficial effect on insulin resistance. In our study, we aimed to compare the effects of anti-TNF and JAK inhibitors, which are biological agents used in the treatment of RA, on insulin resistance with conventional synthetic DMARD therapy. Materials and Methods: This study was conducted with 80 patients diagnosed with Rheumatoid Arthritis aged between 18-85 years who applied to the Rheumatology Outpatient Clinic of the Department of Physical Medicine and Rehabilitation, Faculty of Medicine, Van Yüzüncü Yıl University between September 2023 and September 2024. Patients were divided into two groups: 32 using conventional synthetic DMARDs (csDMARDs) and 35 using biological agents. Fasting blood glucose and insulin levels were measured at baseline and at the 12th-week follow-up; DAS-28 and HOMA-IR values were calculated. Both groups were evaluated comparatively. The biological agent group was further divided into two subgroups (anti-TNF and JAK inhibitors) and analyzed accordingly. Results: No statistically significant differences were found between Group A (biological agents) and Group B (csDMARDs) in terms of mean age and gender, which was consistent with the literature. In our study, since we worked with patients under controlled follow-up, no relationship was found between DAS28 and HOMA-IR values in either group (p>0.05). The changes in fasting blood glucose, insulin, and HOMA-IR values between the two check-ups were not significant for the csDMARD group (p>0.05). However, in the biological agent group, all three variables showed a significant decrease at the second check-up compared to the first and compared to the csDMARD group (p<0.05). Additionally, the mean HOMA-IR values were >2.5 for the csDMARD group and <2.5 for the biological agent group at both time points. The biological agent group was further divided into two subgroups (anti-TNF and JAK inhibitors), and differences between these were analyzed. While there was no significant difference in mean DAS28 scores, a significant decrease was observed in the JAK inhibitor group compared to the anti-TNF group. No significant difference was observed in fasting blood glucose levels. However, a significant decrease in insulin and HOMA-IR values was observed at the 12-week follow-up in the anti-TNF group, while no significant change was detected in the JAK inhibitor group. Conclusion: In this study investigating the relationship between insulin resistance and the use of anti-inflammatory drugs, particularly csDMARDs and biological agents (anti-TNF and JAK inhibitors), in an autoimmune and inflammatory rheumatologic disease like RA, we found that patients using csDMARDs were more prone to insulin resistance, while biological treatment, especially with anti-TNF agents, significantly reduced insulin resistance. Keywords: Rheumatoid arthritis, insulin, glucose, insulin resistance, HOMA-IR, csDMARD, Anti-TNF-alpha therapy, JAK-inhibitor therapy.