Psikolojide Kartezyen ve Newtoncu Paradigmaların Ötesinde: Transaksiyonel Yaklaşımda İnsan Deneyimi

Abstract

Kartezyen düalizm ve Newtoncu dünya görüşü, psikoloji biliminin insan deneyimini anlamada karşılaştığı önemli açmazları beraberinde getirmektedir. Bu perspektifler, insan deneyimini parçalara ayırarak, durağan ve basit ilişkilerle ele almakta ve nesnelliğe dayalı evrensel ilkelere ulaşma çabası göstermektedir. Ancak bu yaklaşım, deneyimin karmaşıklığını, bütünselliğini, dinamikliğini ve öznelliğini göz ardı ederek, parçalanmış bir insan model ortaya çıkarmaktadır. Bu kısıtlayıcı anlayışın üstesinden gelmek üzere sunulan transaksiyonel dünya görüşü, psikoloji çalışmalarında insanı deneyimini kendi bağlamında, öznelliğinde ve karmaşıklığı içinde dinamik bir bütün olarak ele almayı önermektedir. Bu derlemede, Kartezyen düalizm ve Newtoncu dünya görüşünün psikoloji alanındaki temel açmazları ele alınmakta; transaksiyonel yaklaşım hem teorik çerçevesi hem de uygulama örnekleri aracılığıyla açıklanmaktadır. Ayrıca, bu yaklaşımın araştırmalarda nasıl uygulanabileceğine dair yarı yapılandırılmış bir kılavuz sunulmaktadır.