Ibn Al-Mibrad's Life, Works and Sufi Views

Abstract

Bu çalışma, Memlükler döneminde yaşamış, 10/16. yüzyılın önemli İslâm âlimlerinden İbnü'l-Mibred el-Makdisî'nin hayatını, eserlerini ve tasavvuf anlayışını incelemektedir. Dımaşk'ta doğup büyüyen ve Hanbelî mezhebine mensup olan İbnü'l-Mibred, hadis, fıkıh, kelâm, tarih ve biyografi gibi birçok alandaki yetkinliğinin yanı sıra tasavvuf sahasındaki görüşleriyle de dikkat çekmektedir. Tezin amacı, İbnü'l-Mibred'in tasavvuf anlayışını temel kaynaklar ışığında etraflıca ortaya koymaktır. Bu bağlamda müellifin, tasavvufu sadece bireysel bir tezkiye süreci olarak değil, aynı zamanda toplumsal bir ahlâk modeli olarak ele aldığı görülmüş; sabır, şükür, ihlâs, sıdk ve tevekkül gibi tasavvufî kavramları mânevî ilerleyişin temel taşları olarak telakkî ettiği anlaşılmıştır. Ayrıca gıybet, hased, şehvet, gurûr (aldanma) ve cimrilik gibi ahlâkî olmayan davranışları eleştirerek, tasavvufî disiplinin ahlâkî bir temelde şekillenmesi gerektiğini savunduğu tespit edilmiştir. İbnü'l-Mibred'in tasavvuf düşüncesine yaptığı en önemli katkılarından biri, ilim ve mârifet arasındaki ilişkiyi vurgulamasıdır. Ona göre, tasavvufî bilgi sadece teorik bir söylemden ibaret olmayıp, aynı zamanda derûnî bir yolculuğu temsil eder. Şeyh-mürîd ilişkisi, tasavvuf hırkası, zikir, sohbet, halvet ve tevbe gibi kavramlar etrafında şekillenen tasavvufî pratikler, sâlikin nefsini tezkiye, kalbini de tasfiye ederek hakîkate ulaşmasını sağlar. Sonuç olarak, İbnü'l-Mibred'in tasavvuf anlayışı, genel yapısı itibariyle klasik sûfî düşünceyle uyumlu bir şekilde şekillenmiş olup, ahlâkî, epistemolojik ve metafizik boyutlarıyla tasavvuf düşüncesine önemli katkılar sunmuştur. Dolayısıyla onun tasavvufî mirası, günümüz araştırmaları için de kıymetli bir kaynak niteliği taşımaktadır.This study examines the life, works, and Sufi thought of Ibn al-Mibrad al-Maqdisī, an important Islamic scholar of the 10th/16th century who lived during the Mamluk period. Born and raised in Damascus and belonging to the Hanbali school, Ibn al-Mibrad was distinguished by his proficiency in numerous disciplines such as Hadith, Islamic jurisprudence (fiqh), theology (kalām), history, and biography, as well as his significant insights in Sufism. The aim of the thesis is to comprehensively present Ibn al-Mibrad's understanding of Sufism based on primary sources. In this context, it is observed that the author views Sufism not merely as an individual process of self-purification but also as a model of social ethics. It is clear that he regarded Sufi concepts such as patience (ṣabr), gratitude (shukr), sincerity (ikhlāṣ), truthfulness (ṣidq), and reliance upon God (tawakkul) as foundational components for spiritual advancement. Moreover, he criticized unethical behaviors such as backbiting (ghībah), envy (ḥasad), lust (shahwah), delusion (ghurūr), and miserliness (bukhl), advocating that Sufi discipline should be grounded in ethical foundations. One of Ibn al-Mibrad's most significant contributions to Sufi thought is his emphasis on the relationship between knowledge ('ilm) and gnosis (ma'rifah). According to him, Sufi knowledge is not merely theoretical discourse; rather, it represents an inner journey. Sufi practices centered around concepts like the master-disciple (shaykh-murīd) relationship, the Sufi cloak (khirqah), remembrance of God (dhikr), spiritual conversation (ṣuḥbah), spiritual retreat (khalwah), and repentance (tawbah), enable the seeker (sālik) to purify the self (nafs) and cleanse the heart (qalb), thus reaching the ultimate truth (ḥaqīqah). In conclusion, Ibn al-Mibrad's understanding of Sufism is broadly aligned with classical Sufi thought and contributes significantly to it through ethical, epistemological, and metaphysical dimensions. Therefore, his Sufi heritage remains a valuable resource for contemporary research.