I. ve Iı. Dünya Savaşı Arası (1914-1945) Van'da Nüfus Hareketleri ve Demografik Yapı

Abstract

Bu çalışmada zaman itibariyle oldukça kozmopolit bir yapıdan homojen bir toplum yapısına geçen Van’ın yaşamış olduğu değişimin neden ve nasıl olduğunu tespit etmek amaçlandı. Bu amacı gerçekleştirirken Van’ın nüfus yapısıyla ilgili hem Osmanlı hem de başta Rusya olmak üzere dış devletlerin çalışmaları değerlendirilmeye alındı. Özellikle Rus Dış İşleri Arşivi’nden elde edilen raporların Osmanlı verileriyle mukayesesi sonucunda ortaya çıkan olgular titizlikle incelenmekle beraber bu dönemde meydana gelen siyasi ve politik olaylar da göz önünde bulundurularak nesnel verilere ulaşılmaya çalışıldı. Resmi yayınların da kullanıldığı bu çalışmada, dış devletlerin daha çok etnisite üzerinden Van’ın demografik yapısını değerlendirmesine karşın Osmanlı Devleti’nin din üzerinden nüfus yapısını irdelediği görüldü. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte daha detaylı çalışmalarla oransal bazda Van’ın demografik yapısı tespit edilmeye çalışıldı. Van’ın toplum yapısından kaynaklı olarak elde edilen verilerle kesin rakamlara ulaşma zorluğu ön planda tutuldu. Cinsiyet, medeni hal, yaş dağılımı, meslekler, din ve etnik unsurlar bakımından çok yönlü olarak yaptığımız çalışmada Van toplumunun 1914-1945 yılları arasında oldukça fazla değişkenliğe uğradığı gözlemlendi. Özellikle Merkez Kaza’da yaşanan değişmelerin tam anlamıyla yeniden doğuş şeklinde yaşandığını söylemek yanlış olmaz diye düşünmekteyiz. Bu bakımından yapılacak okumaların yaşanan toplumsal değişmenin ne denli keskin olduğunu Van özelinde okuyucuya aktarmayı umut ediyoruz.