Water Architecture in Konya

Abstract

İlk yerleşimi neolitik döneme kadar uzanan ve Anadolu coğrafyasının tam ortasında bulunan Konya ili, X. yüzyılın ikinci yarısında Türkler tarafından fethedildikten sonra Cumhuriyetin ilanına kadar, Karamanoğulları, Selçuklular ve Osmanlıların egemenliği altında bulunmuştur. Özellikle Anadolu Selçukluları döneminde başkentlik yapmış olduğu dönemde kent, yoğun bir şekilde imar faaliyetlerine sahne olmuştur. Bu faaliyetler çerçevesinde çok farklı sayı ve çeşitte inşa edilmiş, dini ve sosyal yapıların yanı sıra, su yapıları da inşa edilmiştir. Günümüze kadar devam etmiş olan imar faaliyetlerinin sonucunda da çok sayıda ve çeşitte su yapısı ortaya çıkmıştır. Türk-İslâm toplumlarında suyun önemli bir yeri vardır. Bu itibarla Müslüman-Türkler çeşmeler, sebiller, kuyular, sarnıçlar ve halkın su ihtiyacına yönelik diğer eserleri vakıf olarak yapmışlar ya da vakıflar yapmak suretiyle, bu hizmetin karşılanmasını sağlamışlardır. 'Konya'da Su Mimarisi' başlıklı bu çalışmamız il merkezi ile sınırlı tutulmamış, ilçeler de çalışma alanımıza dahil edilmiştir. Çalışma kapsamında Türk-İslam döneminde inşa edilmiş olan su yapıları incelenmiş, bunların bir bölümü katalog kısmına alınmıştır. Konya ilinde 11 farklı çeşit su yapısı tespit edilmiştir. Bunlar, Buzhaneler, Çamaşırhaneler, Çeşmeler, Hamamlar, Köprüler, Maksemler, Sarnıçlar, Sebiller, Selsebiller ve Su Kemerleri ile beraber, tarımsal sulama amacı için inşa edilmiş olan Su Bentleri, Su Köprüleri (Akadükler) ve Su Taksimleri (Regülatörler)'dir. Çalışmamızda, sayılan eserler mimari özellikleri ve yapım teknikleri açısından incelenmiştir. Çalışmamızın sonucu olarak sayılan yapıların X. yüzyıldan başlayarak XX. yüzyılın ilk yarısına kadar olan bir zaman dilimi içinde yapılmış oldukları tespit edilmiştir. Araştırmamız kapsamında, eserlerin ölçüleri alınarak rölöve çizimleri, fotoğrafla belgeleme çalışmaları ve kitabeli olanların kitabe transkripsiyonları yapılmıştır. Çalışmamız kapsamında çalışılmış olan 513 eserden ancak 160 tanesi katalog kısmına alınmış, fakat çalışmamızın değerlendirme bölümünde bu eserlerin tamamını kapsayan tespitlerde bulunulmuş ve bu eserlerin sanat tarihi içindeki yerleri anlatılmaya çalışılmıştır.The first settlement of Konya Province, in the middle of the Anatolian geography, dates to the Neolithic era. From the Turkish conquest -in the second half of the 10th century until the Republican era, the city was under the control of Karamanids, Seljuks, and Ottomans. Especially in Anatolian Seljuk era as the capital the city of the city there was an active architectural presence. A big amount of buildings in many different kinds was built including the religious and social buildings on top of all this water structures also built. After the architectural activities went on until today, a wide range of water structures shaped. The water has a special meaning in Turkish-Islamic societies. That's why Muslim Turks built the sabils, fountains, wells, cisterns and other architectural structures to serve need of water of the people and established many of the foundations to keep alive these structures. In this study, titled by the 'Water Architecture in Konya', it is examined the structures not only in the city center but also the suburbs. All the water structures in Konya examined but some of them visible in this study in catalogue. Eleven kind of water structure fasten dawned in Konya. With Ice house, Laundry, Fountains, Baths, Bridges, Water Delivery Systems, Cisterns, Sabils, Salsabils, Water arches, in same time, reservoirs, Water Bridges, Water Delivery Hubs also built to perform agricultural irrigation. In this study it is examined these structures in the point of architectural features and building technics. Finally, it's clear that, all this structures were built from 10th century to the 20th century. By our survey all the structures measured, and photomettred, photographed and the inscriptions were transcripted. We examined 513 structures but wrote dawn only 160 of them in catalogue. But the information belong to other structures are used in the conclusion part and pointed their situation in art history.