Fârâbî’nin Siyaset Felsefesinde Fikrî Güç ve Fikrî Erdemler

Abstract

Fârâbî felsefesinde ahlak ve siyaset merkezli insan açıklamaları, mutlulukkavramı etrafında şekillenir. Ona göre, dünyadaki mutluluğun ve ahirettekien yüce mutluluğun milletler ve şehirler düzeyinde hasıl olabilmesi için herbir insanda nazarî erdemlerin, fikrî erdemlerin, ahlâkî erdemlerin ve amelîsanatların mükemmel bir seviyeye ulaşması şarttır. Bu erdemlerinkazanılması ve amelî sanatların elde edilmesi için öncelikle varlıkla ilgiliincelemelerin tamamlanması gerekir. Fârâbî, böyle bir incelemenin bizi ilkadımda nazarî güçle elde edilen ontolojik, teolojik ve metafiziksel bilgilereulaştıracağını belirtir. Varlık hakkındaki incelemeler sonucunda eldeedilecek diğer ilimlere ait bilgilerle birlikte siyaset ilmi, mutluluğunkazanılmasına imkân sunabilecektir. Fârâbî, epistemik süreçlerintamamlanabilmesi için insanın nazarî gücünün yanında fikrî gücününrolüne de işaret eder ve siyasî fikrî erdemler açısından bu gücün kâmil birmertebeye ulaşması gerektiğini belirtir. Fârâbî’nin sözünü ettiği fikrî gücün,insan hayatının vazgeçilmez gayesi olan mutluluğun kazanılması ve doğrubir siyaset ilminin imkânı meselesi açısından öneminin bir kez dahavurgulanması gerekmektedir. Bu maksatla ortaya çıkan çalışmada, öncelikleFârâbî’nin fikrî güç ve fikrî erdemin arka planını oluşturan varlıkhakkındaki incelemelerin metodolojisine dair izahlarına yer verilmektedir.İkinci olarak, fikrî güç ve fikrî erdem kavramları tahlil edilmekte ve siyasîfikrî erdem kavramı bu çerçevede değerlendirilmektedir. ÇalışmadaFârâbî’nin ilgili tüm eserleri incelenerek, ilgili görüşleri metin içerisindetahlil edilmekte ve sadece onun görüşleri dikkate alınmaktadır. Nihaîtahlilde günümüz insanının mutluluk ve doğru siyasetle ilgili teorikihtiyaçlarına Fârâbî’nin fikrî güç ve fikrî erdem kavramları çerçevesindegetirdiği çözümlerin hâlâ geçerliliğini koruduğunu söylemek mümkündür.