Van Gölünde Östrojen ve Östrojen Benzeri Kirleticilerin Belirlenmesinde Bir Elisa Metodunun Geliştirilmesi

Abstract

Van Gölü Dünyanın üçüncü, Türkiyenin ise en büyük gölüdür. Göl suyunun ekstrem fizikokimyasal özellikleri canlı çeşitliliğini büyük ölçüde kısıtlar. Bu nedenle gölde sadece tek bir omurgalı türü olan Van Balığı (Alburnus tarichi Güldenstädt, 1814) yaşar. Tek balık türü olmasına rağmen bölge için büyük ekonomik öneme sahiptir. Balık, göl kirliliğinin belirlenmesinde biyoindikatör olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada son yıllarda gölde meydana gelen östrojen ve östrojen benzeri kimyasallardan kaynaklanan kirliliğin belirlenmesi için bir ELISA metodu geliştirildi. Östrojen uygulanan erkek balıkların plazmalarındaki vitellogenin, tek basamaklı iyon değişim kromatografisi ile saflaştırıldı. Saflaştırılan vitellogenin konsantre hale getirilerek ratlara enjekte edildi ve spesifik poliklonal antikor elde edildi. Poliklonal antikorların vitellogenine ait spesifikliği western blot ve immünohistokimya yöntemleri ile test edildi. Elde edilen antikorun Van Balığının diğer plazma proteinleri ile çapraz reaksiyon vermediği western blot metodu ile gözlendi. Vitellogeninin sentezlendiği karaciğerin immünohistokimyasal işaretlenmesi sonucunda kontrol grubunda herhangi bir işaretlenme gözlenmezken, östrojen enjekte edilen balıkların karaciğeri yoğun olarak işaretlendi. Geliştirilen ELISA metodunun belirleme limitinin 4.63 ng/ml, ve çalışma aralığının ise 7.8 ile 2000 ng/ml olduğu belirlendi. Göldeki dişilere ait vitellogenin seviyeleri oogenesis fazlarına göre belirlendi. Buna göre kortikal alveoler, vitellogenik ve olgunlaşma fazlarındaki vitellogenin seviyeleri sırasıyla 7.43±2.65, 45.95±12.46 ve 30.06±7.03 mg/ml olarak belirlendi. Göldeki erkek balıklara ait vitellogenin seviyesi ise en yüksek 23.56 µg/ml olarak ölçüldü. Bu çalışma sonucunda östrojen benzeri kimyasallara karşı Van Balığı vitellogenini kullanılarak spesifik bir antikor, bu antikorun kullanılması ile de balığa özgü bir ELISA metodu geliştirildi.