Bağımsız Denetçilerin Hile Eğilimi Algısı ve Etik Değerlerinin Hile Beşgeni Bağlamında Test Edilmesi

Abstract

Araştırmada bağımsız denetçilerin hile eğilimi algısı üzerinde baskı, fırsat, haklı gösterme, beceri ve kibir boyutlarını oluşturan hile beşgeninin etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Türkiye’de faaliyet gösteren bağımsız denetçilerden kartopu örneklemi yöntemi ve online anket yoluyla veriler toplanmıştır. Çalışma toplam üç değişken üzerinden gerçekleşmiştir. Araştırmada bağımsız denetçilerin hile eğilim algısı bağımlı değişken iken hile beşgeni olarak bilinen baskı, fırsat, haklı gösterme, beceri ve kibir boyutları bağımsız değişkenleri oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan etik değerler ise çalışmanın düzenleyici değişkenidir. Araştırmadan toplanılan veriler çoklu regresyon analizi ile test edilmiştir. Araştırma iki model üzerinden kurgulanmıştır. Birinci modelde bağımsız denetçilerin hile eğilimi algıları üzerinde baskı, fırsat, haklı gösterme, beceri ve kibir bileşenlerinin etkisi analiz edilmiştir. İkinci modelde ise bağımsız denetçilerin hile eğilimi algıları üzerinde hile beşgeni boyutları etik değerlerle etkileşimli olarak ele alınmıştır. Birinci modelden elde edilen sonuçlara göre bağımsız denetçilerin hile eğilimi algıları üzerinde baskı ve fırsat boyutlarının bir etkisi olmadığı; haklı gösterme, beceri ve kibir boyutlarının ise anlamlı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. İkinci modelden elde edilen sonuçlara göre düzenleyici değişkenin hile beşgeni boyutlarının tamamında anlamlı bir etkisi olduğu gözlemlenmiştir.