Müskirata Mesken Meyhaneden, Balodan Bozma Baloza: Osmanlı’da Eğlence Mekânlarının Döşümü, İhlaller ve Tedbirler

Abstract

Haram olan müskiratın kullanımına mesken olan meyhanelerin müstekreh davranışlara ortam hazırlaması, İslam medeniyetine mensup devletlerinburaları titiz bir şekilde teftiş ve tahdid etmelerine ortam hazırlamıştır. Mezkûrmedeniyetin temsilcilerinden olan Osmanlı Devleti’ninde meyhanelere karşı belirtilen tavırlar üzerinden bir kontrol mekanizması geliştirdiği müşahade edilmiş-tir. Mekânın imkânına, zamanın insafına ve kendisinin de gerçekliğine göre şekillendirilmiş bu mekanizmanın belli ilkeleri sabit tutulmak kaydıyla iktisadi vesiyasi tercih ve tehditler karşısında yer yer sertleştirildiği veya esnetildiği zamanzaman görülmüştür.Devletin meyhanelere karşı yürürlüğe koyduğu politikaların ikircikli parametrelerden oluşmasının önemli bir sebebi, kendi zaafietlerinden ileri geldiğigibi bu tür eğlence yerlerinin nezafet ve nezaketten yoksun olmasının getirdiğiavantajlarla gayr-i resmi bir şekilde her izbe köşede açılıyor olmasından da kaynaklanmıştır. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kadınların bu tür eğlenceyerlerinde görünür olmasının adı olan “Baloz” ve benzerlerinin de zuhuru, devletidaha tafsilatlı kanunlar hazırlamasına yöneltmiştir.Bu çalışmada öncelikle meyhanelere karşı devletin tutumuna ilişkin örnek davranışlar paylaşılmış akabinde özellikle balozların ortaya çıktığı ve çoğaldığı XIX. yüzyılın ikinci yarısı dikkat-i nazara alınarak meyhanelerin ve türevlerinin teftiş ve tahdidine sebebiyet veren nedenler zemin, zaman ve özne üzerindenanlamlandırılmıştır .