Karaciğer Trematodlu Koyunların Serum ve Yapağılarında Kobalt, Mangan, Selenyum ve Çinko Düzeylerinin Araştırılması

Abstract

Bu çalışmada sağlıklı ve karaciğer trematodu ile enfekte olmuş koyunlarda hematolojik ve biyokimyasal kan değerleri ile serum ve yün eser elementlerindeki (kobalt [Co], mangan [Mn], çinko [Zn] ve selenyum [Se]) farklılıklar karşılaştırılmıştır. Bu amaçla 80 baş karaciğer trematodlu ve 20 baş da sağlıklı olmak üzere toplam 100 baş koyun kullanıldı. Karaciğer trematodlu koyunların lökosit (WBC), nötrofil (Neu) ve eozinofil (Eo) düzeyleri kontrol grubunun aynı parametrelerinden istatistiki olarak önemli düzeyde yüksek (P<0,01) tespit edilirken, eritrosit (RBC), hematokrit (Hct) ve hemoglobin (Hb) değerleri daha düşük (P<0,01) bulunmuştur. Karaciğer trematodlu koyunların alanin aminotransferaz (ALT), aspartat aminotransferaz (AST) ve gamma glutamil transpeptidaz (GGT) değerleri sağlıklı koyunların aynı parametrelerine göre sırasıyla P<0,001, P<0,005 ve P<0,001 düzeylerinde yüksek tespit edildi. Karaciğer trematodlu koyunların serum ve yün Co, Mn, Zn ve Se seviyeleri sağlıklı koyunlara göre istatistiksel olarak önemli düzeyde düşük bulunmuştur (P<0,01). Karaciğer enfeksiyonlarının iz element konsantrasyonları üzerindeki etkisinin yün ve serumdaki ölçümlerinin benzerlik gösterdiği saptanmıştır. Karaciğer trematodlu koyunların serum ve yün iz elementlerin konsantrasyonundaki düşüşlerin karaciğerdeki patolojik bozukluklarına bağlı olarak oluşan iz elementlerin biyotransformasyonundaki değişimlerinde kaynaklanabileceği düşünülmektedir.