Doğal Kaynakların Birlikte Yönetimi: Katılımcı Planlama ve Kolaboratif Yaklaşım

Abstract

Doğal kaynakların içinde bulunduğu dinamik ve karmaşık, ekolojik, sosyo-kültürel ve ekonomik süreçler karşısında, geleneksel planlama yaklaşımı bu kaynakların sürdürülebilir yönetiminde yetersiz kalmıştır. Yaşanan sorunlar ve riskler, fiziksel planlama ve doğal kaynaklarla ilişkili karar verme süreçlerinde, plancıların ve ilgi gruplarının rolünde, iletişimsel eylemi temel alan, katılımcı yaklaşımları gündeme getirmiştir. Katılımcı yaklaşım ve uygulamalar zaman alıcı ve emek isteyen zorlu süreçler olmasına rağmen, ilgili tarafların hem çevresel, hem de toplumsal ve ekonomik ihtiyaçlarını ve de hedeflerini karşılayabilecek, kalıcı ve işlevsel sonuçlar elde edilmesini sağlayabilmektedir. Bu makalede, ilk olarak, tarafların farklı amaçlarla bir araya geldiği süreçler için kullanılan, iletişim, koordinasyon, kooperasyon ve kolaborasyon kavramları açıklanarak, aktif katılımın temelini oluşturan, kolaborasyon kavramı üzerinde durulmuştur. Sonrasında, geleneksel planlama yaklaşımı ve katılımcı planlamanın temelleri ve aralarındaki farklılıklar incelenerek, katılımcı karar verme sürecinin farklı düzeyleri, Arnstein'ın katılım merdiveni ve katılımdan beklenenler/katılım ile vaat edilenler bağlamında açıklanmıştır. Bu çerçevede makalede, (a) ilgi gruplarının, doğal kaynaklarla ilgili karar verme süreçlerine aktif katılımını sağlama olanakları sunan, kolaboratif doğal kaynak yönetimi, (b) bu sürecin aşamaları ve (c) farklı koşullarda kullanılabilecek kolaboratif süreç ve yapılar hakkında bilgi verilmektedir. Makale, konuyla ilgili araştırma ve uygulamaya yönelik öneriler ile sonuçlanmaktadır.