Selection of Almond (prunus Amygladus L.) Narurally Grow Insanliurfa Region

Abstract

Bu çalışmada, 2017-2018 yılları arasında Hilvan, Bozova, Suruç ve Şanlıurfa Merkez ilçelerinde doğal olarak tohumdan yetişmiş çöğür badem ağaçları arasından üstün nitelikli olanlar araştırılmıştır. Çeşit ıslah amaçları doğrultusunda doğal badem popülasyonunda ilk yıl 102 genotipin, ikinci yıl 43 genotipin çeşitli ağaç ve meyve özellikleri tanımlanmıştır. Araştırma sonucunda, badem çeşit ıslah çalışmaları için tartılı derecelendirme yöntemi kullanılarak 21 genotip çiçeklenme ve kalite durumlarına göre ümitvar seçilmiştir.Ümitvar olarak seçilen genotiplerde tam çiçeklenme dönemleri 2017 yılında 10 Mart-27 Mart tarihleri arasında gerçekleşirken; 2018 yılında 22 Şubat-20 Mart tarihleri arasında gerçekleşmiştir.Tartılı derecelendirme yöntemine göre alınan puanlar sonucunda seçilen ümitvar genotiplerin, kabuklu meyve ağırlıkları 2.51 g ile 5.31 g arasında, iç badem ağırlıkları 0.56 g ile 1.68 g arasında, iç oranları % 13.75 ile 54.54 arasında olduğu saptanmıştır. Kabuk kalınlıkları 2.52 ile 3.48 mm arasında, çift iç oranı % 0, ikiz iç oranı % 0 ve sağlam iç oranlan % 60-100,00 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Genotiplerin sütur açıklığı 14 genotipte kapalı, 7 genotipte açık olduğu görülürken, meyve şekli 18 genotipte, uzun oval 2 genotipte kalp ve 1 genotipte elips grubunda yer almıştır. Kabuk sertliği yönünden 15 genotip çok sert, 4 genotip sert ve 2 genotip orta olarak belirlenmiştir. Ümitvar genotiplerin 5 genotipi ufak, 3 genotipi orta iri, 6 genotipi iri ve 7 genotipinin çok iri olduğu belirlenmiştir. Ümitvar genotiplerin iç rengi bakımından incelendiğinde ise l genotip açık, 7 genotip orta açık, 11 genotip koyu ve 2 ise çok koyu olarak değerlendirilmiştir. Ağaç şekli bakımında 6 genotip dik, 11 genotip dik yayvan ve 4 genotip yayvan olarak belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Badem, Genotip, Meyve özellikleri, SeleksiyonIn this study performed during 2017 and 2018, the native almond populations of Hilvan, Bozova, Suruç and districts of Şanlıurfa province of Turkey were studied to determine promising chance seedlings. Tree and fruit characteristics of seedling almond trees were identified for 102 genotypes in the first year and 43 genotypes in the second year with respect to almond cultivar breeding objectives. In conclusion, 21 genotype were determined promising according to weighted rating method. 2017 and 2018 flowering dates of these promising genotypes are March 10-27 and February 22 March 20, respectively. Shell weight of promising genotypes changed between 2.51 g and 5.31 g. Kernel weight of selected 21 promising almonds changed between 0.56-1.48 g, kernel rate between % 13.75) - 54.54, skin thickness 2.52-3.48 mm, double kernel rate between % 0, twin kernel rate was % and safe kernel rate between % 60.0-100.00 In terms of fruit shape 1 of the genotypes were ellipse, another 18 genotypes were long and oval and the rest 2 genotypes were heart-shaped. Although 6 of the promising genotypes were determined large, 3 genotypes medium 5 genotypes were small, and 7 genotypes were determined very large, all of them placed in sweet almond category. The kernel colour was determined light colored of one genotype, medium light colored of 7 genotypes dark of 11 genotypes and very dark of 2 genotypes. Tree shape was determined broad in 4 genotypes and vertical-broad in 11 genotypes while vertical in 6 genotypes. Key words: Almond, Fruit properties, Genotype, Selection, Şanlıurfa.