Hume’un Ahlâk Felsefesi ve Erdem Anlayışı

Abstract

Hume, ahlâk felsefesi içerisinde, en önemli, özgün filozoflardan biri olarakkarşımıza çıkar. Ahlâk felsefesinin en karakteristik özelliği ise, sentimentalist/duygulanımcı olmasıdır. Çünkü Hume ahlâkî ayrımları örneğin iyi ve kötüyü,erdemi ve erdemsizliği (vice) salt tutkular, duygular, hisler ile açıklar. İnsanıharekete geçiren, eyleme sevkeden, dolayısıyla amaçlar koyduran tutkulardır.Akıl ise tutkuların belirlediği amaçlara ulaşmak için bir “araç” rolü görür. Humeiçin ahlâk değerlerle, akıl ise olgularla ilgilidir, değerleri olgularla ele almamızmümkün değildir. Bu nedenle kendisi erdemin, erdemsizliğin yürekte yakala-nacak bir his meselesi olduğunu belirtir. Hume bu sonuca bir bilim adamı gibideneyime bağlı bir şekilde ulaştığını belirtir. Anlama yetisi üzerine başladığısoruşturmasında, tespit ettiği zihin ilkeleri ile temele aldığı alışkanlığı, inancıadım adım nesnelerden diğer benliklere (self) genişletir. Yaşamımızı en temeldedeneyim ve deneyime bağlı alışkanlıklar, inaçlar ile sürdürdüğümüzü düşünür.Bu düşünce, Hume’un üç kitaptan oluşan İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme’si-nin merkezinde yer alır, her üç kitabının ortak ilgisi durumundadır. DolayısıylaHume ahlâkı tartıştığı III. Kitabın bağımsız okunabileceğini söylese de ilk ikikitaba bağlı ilerler. Bu çalışmamızda bir deha ürünü diyebileceğimiz İncelemeüzerinden, Hume’un ahlâk öğretisini ele alacağız.