As a Regional Organization Model Shanghai Cooperation Organization and Türkiye

Abstract

Soğuk Savaşın sona ermesiyle liberal demokratik siyasi yapıya ve serbest piyasa ekonomisi sistemine ayak uydurmak için hızlı reform sürecine giren Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) serbest piyasa koşullarına ayak uyduramayarak dağılmıştır. Rusya Fedarasyonu (RF) ve Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC), Doğu Avrupa, Kafkasya ve Orta Asya'da kurulan bu yeni devletlerin ABD'nin kontrolüne girmesini engellemek amacıyla çıkar ortaklığı yaparak Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ)'nün kurulmasına öncülük etmişlerdir. ÇHC ve RF; iç ayrılıkçı hareketlerin kontrol altında tutulması, artan enerji ihtiyaçlarının karşılanması ve sınır güvenliklerinin sağlanması amacıyla bu çok uluslu bölgesel örgütlenme modelinin teşkil edilmesine öncülük etmişlerdir. ŞİÖ, 2021'deki son açılımıyla yeryüzünün %40'ına genişleyerek küresel petrol üretiminin %20'sine sahip olmuştur. Günümüz itibarıyla daha da büyüme eğiliminde olan ŞİÖ hakkında birçok akademik çalışma ve inceleme mevcuttur ve örgüt ABD'ye karşı alternatif bir kutup oluşturmaktadır. Bu tez çalışması, kuramsal perspektiften Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) yönetsel, bölgesel, çevresel, küresel, siyasi, ekonomik ve güvenlik dinamikleri ile Türk kamu yönetimi politikalarına etkilerini kapsamlı bir şekilde incelemeyi, diğer ülkeler, bölgesel örgütlenme modelleriyle karşılştırılarak ilişkilerinin irdelenmesini amaçlamaktadır. Çalışmanın hazırlık sürecinde litaratür taramasının tamamlanmasını müteakip, bu alanda yapılan çalışmalar detaylı şekilde incelenmiştir. Kuramsal perspektiften uluslararası ilişkiler disiplini bağlamında, dünya siyasetinin analiz edilmesinde kullanılan temel teorik yaklaşımlar ele alınarak, ŞİÖ'nün tarihçesi, kuruluş süreci ve temel yapısı detaylı bir şekilde anlatılmış, örgütün gelişimi hakkında derinlemesine bir analiz yapılmış ve Türk kamu yönetimi politikalarına etkisi sunulmuştur. Bu örgütün amaçlarını, değerlerini ve üye ülkeler arasındaki ilişkilerini anlamak için bir temel oluşturmaktadır. Araştırmanın bir sonraki adımında, ŞİÖ'nün karar alma süreçleri, politika oluşturma mekanizmaları, üye ülkelerin örgüt içindeki rolleri ve üye ülkeler arasındaki işbirliği incelenmiştir. Çalışmanın bir diğer bölümünde, ŞİÖ'nün bölgesel istikrarı teşvik etme misyonu ve bölgesel güvenlik tehditleri ile başa çıkma stratejileri üzerine odaklanılmaktadır. Bu kapsamda, örgütün çatışma önleme, terörle mücadele, sınır güvenliği ve askeri iş birliği gibi konulardaki politikaları ve uygulamaları incelenmiştir. ŞİÖ'nün ekonomik işbirliği projeleri ve bölgesel kalkınma programları, örgütün ekonomik entegrasyon çabalarını, ticaretin teşvik edilmesini, altyapı projelerini ve enerji işbirliğini içerecek şekilde detaylı bir şekilde anlatılmıştır.

With the end of the Cold War, the Union of Soviet Socialist Republics (USSR), which entered into a rapid reform process to keep up with the liberal democratic political structure and the free market economy system, disbanded by failing to keep up with free market conditions. The Russian Federation (RF) and the People's Republic of China (PRC) pioneered the establishment of the Shanghai Cooperation Organization (SCO) by forming a partnership of interests in order to prevent these new states established in Eastern Europe, the Caucasus and Central Asia from falling under the control of the United States. PRC and RF; they have pioneered the establishment of this multinational regional organization model in order to keep internal separatist movements under control, meet increasing energy needs and ensure border security. With its last expansion in 2021, the SCO expanded to 40% of the world's land area and became the owner of 20% of global oil production. This thesis aims to comprehensively examine the managerial, regional, environmental, global, political, economic and security dynamics of the Shanghai Cooperation Organization (SCO) from a theoretical perspective and its effects on Turkish public administration policies, to examine its relations with other countries by comparing them with regional organizational models. Following the completion of the literature screening during the preparation process of the study, the studies conducted in this area were examined in detail. From a theoretical perspective, in the context of the discipline of international relations, the basic theoretical approaches used in the analysis of world politics were discussed, the history, establishment process and basic structure of the SCO were explained in detail, an in-depth analysis of the development of the organization was made and its impact on Turkish public administration policies was presented. It provides a basis for understanding the goals, values and relations of this organization between the member states. In the next step of the research, the Decisional processes of the SCO, the policy-making mechanisms, the roles of the member states within the organization and the cooperation between the member states were examined. Another part of the study focuses on the SCO's mission to promote regional stability and strategies for dealing with regional security threats. In this context, the organization's policies and practices on issues such as conflict prevention, counterterrorism, border security and military cooperation were examined. The SCO's economic cooperation projects and regional development programs have been described in detail to include the organization's economic integration efforts, trade promotion, infrastructure projects and energy cooperation.