Van Yöresinde Dane Sorgum, Silaj Sorgum ve Silajlık Mısır Yetiştirme Olanakları Üzerinde Bir Araştırma

Abstract

Bu araştırma, 1998 yılında Van-Et entegre tesisi arazilerinde ve 1999-2000 yıllarında ise Van Ziraat Meslek Lisesi arazisinde yürütülmüştür. Araştırmanın I. yılında 20 mısır çeşidi, 14 silajlik sorgum ve 6 tane sorgum çeşidi kullanılarak çeşit x adaptasyon denemeleri kurulmuştur. Araştırmanın II. ve III. Yıllarında ise mısır çeşit x ekim sıklığı; mısır çeşit x azot dozları; sorgum çeşit x ekim sıklığı; sorgum çeşit x azot dozları; mısır çeşit x ekim zamanı; sorgum çeşit x ekim zamanı denemeleri yürütülmüştür. Ayrıca bazı mısır ve sorgum çeşitleri süt olum öncesi, süt olum ve hamur olum dönemlerinde hasat edilerek silaj kaliteleri araştırılmıştır. Mısır çeşit adaptasyon denemesinde, mısır çeşitlerinin hasıl verimlerinin 2805.6-6435.8 kg/da; kuru ot verimlerinin ise 926.1-2096. 1 kg/da arasında değiştiği saptanmıştır. Çalışmada Arifiye, P-3394, Rx-899, Frassino, Rx-947 ve TTM-815 mısır çeşitlerinin silajlik hasıl verimlerinin en yüksek olduğu belirlenmiştir. Sorgum çeşit adaptasyon denemesinde, sorgum çeşitlerinin hasıl verimlerinin 3053.3-6129.2 kg/da; kuru ot verimlerinin ise 1113.6-2080.3 kg/da arasında değiştiği saptanmıştır. Çalışmada Leoti, Early Sumac, GW-9110, Sugar Leaf, P-988 ve Grazer sorgum ve sorgum-sudanotu melezi çeşitlerinin silajlik hasıl verimlerinin en yüksek olduğu belirlenmiştir. Tane sorgum çeşit adaptasyon denemesinde, 6 adet tane sorgum çeşidinden üç tanesi (A-298, Öğretmenoğlu ve Beydarı) tane olgunlaştırabilmiş ve bu çeşitlerin tane verimlerinin 202.0-837.4 kg/da arasında olduğu saptanmıştır. Mısır çeşit x ekim sıklığı denemesinde, bitki sıklığı arttıkça hasıl ve kuru ot verimi de artmış ve en yüksek verime 20.000 bitki/da ekim sıklığında ulaşılmıştır. Denemede kullanılan çeşitler arasında en yüksek hasıl ve kuru ot verimi Frassino çeşidinde saptanmıştır. Mısır çeşit x azot dozları denemesinde, uygulanan azot dozu arttıkça hasıl ve kuru ot verimi de artmış ve en yüksek verime 24 kg/da azot dozunda ulaşılmıştır. Çeşitler arasında ise en yüksek verim yine Frassino çeşidinde olmuştur. Sorgum çeşit x ekim sıklığı denemesinde, ekim sıklığı arttıkça hasıl ve kuru ot veriminde artmış ve en yüksek verime 100 ve 120 bitki/m2 ekim sıklıklarında ulaşılmıştır. Çeşitler arasında ise en yüksek verim P-988 çeşidinden sağlanmıştır. Sorgum çeşit x azot dozları denemesinde, uygulanan azot miktarı arttıkça hasıl ve kuru ot verimi de artmış ve en yüksek verime 12 ile 18 kg/da azot dozlarında ulaşılmıştır. Çeşitler arasında ise Grazer en yüksek verimi sağlamıştır. Mısır çeşit X-ekim zamanı denemesinde, II. ürün ekiminin yeşil ot verimi I. üründen daha yüksek olmuştur, ancak iki ekim zamanının kuru ot verimi benzer bulunmuştur. Denemede kullanılan çeşitler arasında en yüksek hasıl ve kuru ot verimini Frassino ve P-3335 çeşitleri sağlamıştır. Sorgum çeşit x ekim zamanı denemesinde, II. ürün ekiminde I. ürün ekimine göre daha fazla hasıl ve kuru ot verimi elde olunmuştur. Bu denemede kullanılan çeşitler arasında en yüksek verim ise P-988, Grazer ve GrassII çeşitlerinde saptanmıştır. Mısır silaj kalite analizleri sonucunda, Rx-947, P-3394 ve Frassino çeşitlerinin süt olum döneminde, Ariflye çeşidinin ise hamur olum döneminde hasat edilerek suçlanmasının uygun olacağı sonucuna varılmıştır. Sorgum silaj kalite analizleri sonucunda ise, süt olum döneminin en uygun hasat dönemi olduğu ve Van yöresi için en uygun çeşidin P-988 olduğu saptanmıştır.