1926-1927 ve 1928 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnâmelerinde Van Vilayeti

Abstract

Tanzimat'ın ilan edilmesinden sonra devletin yeniden yapılandırılmasında Batı tarzı yönetim anlayışı model olmuştur. Modern devlet teşkilâtının kurulma gayretlerinin etkili olduğu bu dönemde, Devlet Salnâmeleri, idarî ve mükî yapılanma hakkında istatiksel bilgiler içeren yayınlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Osmanlı Devlet Salnâmelerinin uzantısı olarak Cumhuriyet döneminde de yıllıklar görülmektedir ve bu yıllıklarda vilayetlere ait önemli veriler bulunmaktadır. Vilayet Salnâmeleri, ilgili vilayetin idarî bölünüşü, mülkî amirleri, yerel tarihi ve coğrafyası, eski eserleri, ekonomik faaliyetleri, nüfusu ve eğitimi hakkında önemli istatistikî bilgiler içermektedir. çalışmalarını kapsayıcı nitelikte kent tarihi, halk kültürü, coğrafya, eğitim, tarım, ekonomi ve sağlık çalışmaları için önemli kaynak eserlerdir. Özellikle her vilayete ve kazaya ait coğrafya ve tarih bilgilerini içinde barındıran salnâmelerde, mülkî, idarî, ziraî, eğitim, sosyal ve ekonomik yapı hakkında detaylı bilgilerin bulunması, araştırmacılara yol gösterici niteliğindedir. Verileri dönemsel olarak karşılaştırma imkânı sunan salnâmeler, matematiksel bilgiler vermesi açısından ayrıca önem arz etmektedir. Edinilen bu somut bilgiler ışığında, yeni kurulan devletin teşkîlat şemasını anlaşılır kılan salnâmeler aynı zamanda tüm vilayet ve kazalarda olduğu gibi Van'da da aynı yapının geliştiğini de gösterir niteliktedir. Bu çalışmada, vilayet salnâmelerindeki bilgiler doğrultusunda Van Vilayeti'nin 1926-1927 ve 1928 yıllarındaki mülkî, idarî, sosyal ve kültürel yapılanması değerlendirilecektir. Böylece topyekûn bir kalkınma içinde olan ülkede, vilayetler bazında nelerin gerçekleştirildiği ve erken cumhuriyet döneminde hangi aşamalardan geçildiği tespit edilmeye çalışılacaktır