Tanzimat Dönemi Osmanlı Adalet Düşüncesi ve Geçiş Dönemi Adaleti: Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Abstract

Siyaset felsefesi tartışmalarından biri de Geçiş Dönemi Adaleti’ne tarihsel perspektiften bakışla ilgilidir. Bu tartışma tarihsel perspektifle elde edilecek verilerin Geçiş Dönemi Adaleti uygulamalarında işe yarayıp yaramadığı noktasında odaklanmaktadır. Diğer bir tartışma konusu Geçiş Dönemi Adaleti ile ilgili değerlendirmelerde sadece yakın zamanda meydana gelen olayların ve reformların dikkate alınması ve tarihten örneklere çok sık müracaat edilmemesi ile ilgilidir. Bu çalışmada ABD’nin Yeniden Yapılanma Çağı’nda ve Osmanlı’nın Tanzimat Dönemi’nde gerçekleştirilen reformlar Geçiş Dönemi Adaleti açısından incelenmektedir. Makalede, her iki zaman dilimininde gerçekleşen reformlar örnek iki vaka olarak alınmakta ve Geçiş Dönemi Adaletine tarihsel perspektifle bakışın imkânı sorgulanmaktadır. Çalışma, esas alınan süreçteki yasal düzenlemeler ve yapısal reformlarla sınırlandırılmaktadır. İnceleme sonucunda her iki sürecin başarısızlıkla sonuçlandığı görülmektedir. Buna rağmen her iki dönemde atılan adaletle ilgili adımların ve reformların gelecekteki birçok anayasal ve yasal reformun zeminini teşkil ettiğini de söylemek mümkündür. Ayrıca bu iki örnek geçiş dönemi adaleti incelemelerinde tarihsel perspektifin önemini ortaya koymaktadır.