Köprüçay-manavgat Havzasının Neojen Evriminin Çok Disiplinli Yöntemler Kullanılarak Test Edilmesi

Abstract

Naplı ve bindirmeli Toros kusagı, Afrika ve Avrasya levhalarının Kretase'den günümüze kadar devam eden yaklasık K-G yönlü birbirlerine dogru yaklasma hareketine baglı olarak olusmustur. Bu hareket Neojen'in erken dönemlerinde Isparta Büklümü olarak tanımlanan karmasık bir morfo-tektonik yapının gelismesine neden olmustur. Miyosen'de, Batı ve Orta Toroslar ile Isparta Büklümü'nün iç kesimleri, kırıntılı sedimanlar ve karbonatlarla karakterize edilen denizel havza dolguları ile doldurulmustur. Çalısma alanı olarak incelenen Köprüçay ve Manavgat havzaları da bu denizel havzalardan olup, Isparta Büklümü'nün dogu kanadında bulunmaktadır. Dolayısıyla, Köprüçay ve Manavgat havzaları Neojen döneminde meydana gelen kabuksal deformasyona ait jeolojik kayıtları tutmaktadır. Köprüçay ve Manavgat havzaları dolgusu, genel olarak Orta Miyosen'den Kuvaterner'e kadar denizel kırıntılı karakterde olup; 1 km'den fazla kalınlıga sahiptir. Litostratigrafik özelliklerin yanı sıra, bu çalısmada Köprüçay ve Manavgat havzalarını sekillendiren yapısal unsurlar da ele alınmıstır. Bu yapısal unsurlar Köprüçay Havzası'da Kırkkavak Fayı olarak belirlenirken, Manavgat Havzası'nda Çardakköy Bindirmesi, Tasagıl ve Saburlar kıvrımları olarak belirlenmistir. Arazi çalısmalarında yapılan gözlemler ve anahtar fay hatları üzerinden alınan fay-kayma verilerinden elde edilen sonuçlar Köprüçay ve Manavgat Havzaları'nın genislemeli bir tektonik rejim etkisinde gelistigini göstermektedir. Ayrıca, Manyetik Duyarlılık Anizotropisi (AMS) ölçümleri için 340'a yakın yönlü örnek alınmıs ve analiz edilmistir. Bu analizler, Köprüçay Havzası'nda Miyosen yaslı örneklerde K-G yönlü bir uzama ekseni varlıgını gösterirken, Manavgat Havzası'nda yaklasık D-B yönlü bir manyetik uzama ekseni varlıgını göstermistir. Paleo-gerilim ve MDA yöntemleri Köprüçay ve Manavgat havzalarının deformasyon geçmisinin ortaya konulmasında basarılı bir sekilde kullanılmıstır. MDA verilerinin kullanılması, geleneksel kinematik göstergeler (ör. faylar) kullanılarak ayırt edilmesi mümkün olmayan son tektonik fazın, digerlerinden net bir sekilde ayırt edilmesini saglamıstır. Tüm bu veriler ısıgında, Isparta Büklümü'nün hemen altındaki mantoya ait sismik tomografi görüntüleri Isparta Büklümü'nün altında dalan iki ayrı levha parçasının (Kıbrıs ve Antalya levhaları) varlıgına isaret etmislerdir. Bu durumda, Isparta Büklümü'nün Mio-Pliyosen ve hatta modern dönemdeki evriminde ve Torosların yükselisinde, Antalya Levhası'nın önemli bir katkısı beklenmelidir.