Selection of Rose Hips (Rosa spp.) Genetic Resources in Van Lake Basin and Identification of Their Biological Diversity

Abstract

Bu araştırma, Van Gölü havzasında yer alan Van merkez ilçe ile Gevaş, Edremit ve Erciş ilçelerinde doğal olarak bulunan üstün özellikli kuşburnu genotiplerinin seçilmesi ve bölgede mevcut biyolojik çeşitliliğin tespiti amacıyla, 2005-2006 yılları arasında yürütülmüştür. Araştırmada, yörede mevcut kuşburnu populasyonları, seleksiyon kriterlerine göre incelenmiş ve birinci yıl (2005) 240 kuşburnu genotipi seçilmiş ve bu genotiplerde yapılan tartılı derecelendirme sonucunda 690 ve üzeri puan olan 46 genotip ikinci yıl (2006) tekrar değerlendirilme amacıyla seçilmiştir. İkinci yıl (2006) incelenen 46 genotip tekrar değerlendirilmiş ve 720 ve üzeri puan alan 26 genotip yetiştirilmeye değer görülmüştür. Araştırma sonunda seçilen 26 kuşburnu genotipinde, ortalama meyve ağırlığı 1.79-4.95 g, meyve eti oranı % 66.42-100.00, suda çözünür kuru madde (SÇKM) % 17.73-28.45, C vitamini 517.18-1031.46 mg/100 g, toplam kuru madde % 30.46-64.43, titre edilebilir asit % 0.86-3.01 ve pH 2.83-4.18 arasında saptanmıştır. Arazi koşullarında 5 genotip az dikenli, 2 genotip çok dikenli, 16 genotip orta dikenli ve 3 genotip ise dikensiz olarak belirlenmiştir. Diğer yandan, yörede incelenen kuşburnu populasyonu içerisinde Rosa cinsine ait 7 kuşburnu taksonu tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Biyolojik çeşitlilik, Edremit, Erciş, Gevaş, Kuşburnu taksonları, Morfoloji, Pomoloji, Seleksiyon, Van.

In order to select promising rose hips genotypes naturally grown in Central Van, Gevaş, Edremit and Erciş provinces in Van lake basin and identify their biologicl diversity in this basin, this research was carried out during 2005 and 2006. In study, the existing rose hip populations of the basin were examined based on breeding objectives of selection. The first year (2005), 240 rose hip genotypes were chosen, their plant and fruit characteristics were described, and then the majority of investigated genotypes were graduated based on their weight relative scores. In the first year, 46 genotypes had 690 and more scores. In the second year (2006), these 46 genotypes were identified again with respect to plant and fruit characteristics, and 26 genotypes with 720 and more scores among them were selected for future breeding efforts. Consequently, the selected 26 rose hip genotypes (2005-2006) had averagely 1.79-4.95 g fruit weight, 66.42-100.00 % fruit flesh ratio, 17.73-28.45 % soluble solids content, 517.18-1031.46 mg/100 g vitamin C, 30.46-64.43 % total dry matter ratio, titretable acid 0.86-3.01% and pH 2.83-4.18. In addition, promising 26 genotypes were evaluated as less thorny (5 genotypes), medium thorny (16 genotypes), much thorny (2 genotypes) and thornless (3 genotypes) plants in the field conditions. On the other hand, belonging to the genus Rosa within the native population of the basin, seven rose hips taxons were determined. Key words: Biologicol diversity, Edremit, Erciş, Gevaş, Morphology, Pomology, Rose hips, Selection, taxons, Van. iii