Görsel Peyzaj Tercihlerinde Cinsiyete Bağlı Uzman Değerlendirmesi: Büyük Sat Buzul Gölü ve Por Kalderası Örneği

Abstract

Görsel peyzaj kalitesine ilişkin sosyal tercihler, genellikle, beğenilen manzara fotoğraflarının değerlendirilmesi gibi çeşitli tekniklere dayalı olarak analiz edilmektedir. Bu değerlendirmeler eğitim düzeyi, cinsiyet, yaş ve çevresel tutumlar gibi katılımcı özellikleriyle birlikte farklı peyzaj özelliklerinin varlığı, konfigürasyonu ve dokusundan etkilenmektedir. Görsel kalite tercihlerini etkileyen faktörlerin karmaşıklığı, bu tür araştırmaların nesnelleştirilmesinin mümkün olup olmadığı sorusunu gündeme getirmektedir. İncelemeler demografik faktör olan cinsiyet ve peyzaj tercihleri ile ilgili çalışmaların daha çok kentlerdeki kamusal açık ve yeşil alanların peyzajları ile ilgili olduğunu ortaya çıkarmıştır. Çalışmada doğal peyzaja sahip kırsal alanlarda erkek ve kadın uzmanların görsel peyzaj tercihleri ve eğilimlerini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda önemli görsel zenginliklere sahip olan, ortak özellikler taşıyan iki farklı alanda görsel tercihleri saptamak amacıyla SPSS ve Excel programları kullanılarak çapraz karşılaştırmada Hakkâri'nin Yüksekova ilçesi sınırları içerisinde bulunan Büyük Sat Buzul Gölü ve dağlarına ait peyzaj ile Bitlis'in Tatvan ilçesine bağlı Por Köyü ve Kalderasına ait peyzaj ele alınmıştır. Peyzajın görsel estetik beğenisinde doğal özelliklerin rolü ve cinsiyet faktörüyle iki alanın kıyaslanması, beğeni üzerindeki etkisi ve ilişkilerinin irdelenmesi araştırmaya özgün bir nitelik kazandırmaktadır. Çıkan sonuçlar, uzman kadın kullanıcıların doğal peyzajlara daha yüksek ilgi gösterdiğini ancak alana duydukları güvenin daha düşük olduğunu ortaya koymuştur. Buna göre görsel peyzaj tercihlerinde toplumsal cinsiyetin önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Çalışma sonucunda toplumsal cinsiyet eşitliği konusunun önemi ve peyzajların herkes tarafından aynı güvenle kullanılması gerekliliğiyle yeniden karşılaşılmıştır.