İttihatçıların Yurda Geri Dönme Çabaları ve Türk Kamuoyunda Yarattığı Etki

Abstract

30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasının ardından İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin önde gelen isimleri olan Enver, Talât, Cemal Paşalar 2 Kasım’ı 3 Kasım’a bağlayan gece bir Alman dretnotuyla ülkeden ayrılmışlardır. Bu isimler Kırım’a vardıktan sonra, Talât ve Cemal Paşalar Almanya’ya giderken Enver Paşa Kırım’da kalarak Kafkasya’ya geçmeyi planlamıştır. Yapmış olduğu girişimler başarısız olunca 1919 yılında Almanya’ya giden Enver Paşa, birkaç girişimden sonra Ağustos 1920’de Moskova’ya gidebilmiştir. Bu sırada Anadolu’da işgallere tepki olarak doğan Millî Mücadele hareketi de İttihatçılar tarafından takip edilmiştir. 1920 yılının sonlarına doğru Enver Paşa ve yanındaki diğer bazı İttihatçıların Türkiye’ye dönme girişimleri gündeme gelmiştir. Millî Mücadele’nin lider kadrosu bu girişimi engellemek üzere birtakım kararlar almanın yanı sıra Enver Paşa hakkında da bazı yayınlar yapmaya başlamıştır. Aynı zamanda Enver Paşa hakkında gerek yurtiçi gerek yurtdışı kanallarından da istihbarat toplama faaliyetleri yürütülmüştür. Birinci Dünya Savaşı’nda Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili olan Enver Paşa, hakkında yürütülen bu faaliyetler karşısında Mustafa Kemal Paşa’ya bazı mektuplar gönderdiği gibi, Anadolu’da bulunan İttihatçılarla da yurda geri dönme çalışmaları üzerinden haberleşmeye devam etmiştir. Bu çalışmada, İttihatçıların yurda giriş çabalarının yurtdışındaki İttihatçı kadrolar ile Millî Mücadele kadroları açısından nasıl ele alındığını ve Türk kamuoyunda doğurduğu etkileri irdelemeye çalışacağız.