Savunma Harcamaları Cari Açık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği

Abstract

Ekonomi literatüründe savunma harcamaları, cari açık ve ekonomikbüyümeye etkisi ile ilgili amprik literatürde çok fazla çalışmabulunmamaktadır. Bu çalışmada Türkiye’nin savunma harcamalarının cariaçık ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi araştırmak için 1990-2017dönemi yıllık verileri kullanılarak amprik analizler yapılmıştır. Savunmaharcamalarının ekonomik büyümeye etkisini Keynesyen, Neo-Klasikyaklaşım teorileri bağlamında izah edilmiş ve savunma harcamalarınınekonomik etkileri cari açık bağlamında ifade edilmiştir. Öncelikle birim köktestleri uygulanacak, GSMH ve savunma harcamalarının sırasıyla bağımlıdeğişken olarak alındığı iki farklı model kurularak (EG-J-Ba-Bo)eşbütünleşme analizleri sonrasında Hacker-Hatemi (2006) ve değişkenlerarasındaki nedensellik dönemlerini belirleyebilmek için Hacker-Hatemi(2006)’nin Toda-Yamamoto (1995) testinden geliştirdiği Bootstrap Toda-Yamamoto nedensellik testi temelli zamanla değişen nedensellik analizleriuygulanmıştır. Hacker ve Hatemi (2006) nedensellik testine göre, silahihracatı, silah ithalatı ve askeri personel sayısından savunma harcamalarınadoğru tek yönlü nedensellik ilişkisi bulunurken, savunma harcamaları vebüyüme ilişkisinde herhangi bir nedenselik ilişkisi bulunamamıştır.Türkiye’de savunma harcamaları ve ekonomik büyüme nedensellikilişkisinde nötralite hipotezinin geçerli olduğu görülmektedir. Zamanladeğişen nedensellik analizine göre Türkiye’de cari açıktan büyümeye doğrunedensellik ilişkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Türkiye’nin 1990-2004,1991-2005, 1992-2006, 1993-2007, 1994-2008, 1995-2009, 1996-2010, 1997-2001,1998-2012, 1999-2013, 2000-2014, 2001-2015, 2002-2016, 2003-2017 belirtilenalt dönem aralığında cari açık vererek büyüdüğü ifade edilebilmektedir.1990-2017 arasındaki alt dönemler için cari açıktan büyümeye, 1993-2007dönemi haricindeki diğer dönemlerde cari açıktan askeri harcamalara, 1995-2009 dönemi dışındaki alt dönemlerde askeri harcamalardan cari açığa ve1994-2008, 1995-2009 dönemleri haricindeki diğer dönemlerde ekonomikbüyümeden askeri harcamalara doğru tek yönlü nedensellik ilişkisininolduğu tespit edilmiştir. Savunma harcamalarından ekonomik büyümeyedoğru tek yönlü nedensellik ilişkisi 1994-2008 dönemi dışında diğer altdönemlerde geçerli olduğu görülmektedir.