Comparative Analysis of Van and Iran Honey Bee Populations Using Geomorphometric Methods

Abstract

İlk kez 120-130 milyon yıl önce ortaya çıkmış olan bal arıları, Dünya'da birçok tarımsal ürünün polinasyonunu etkili bir şekilde devam ettirdiği için tarım ekonomisinde rolü oldukça büyük olan bir böcek türüdür. Bal arısı çeşitliliği açısından Dünya genelinde Türkiye önemli bir gen merkezi konumundadır. Yapılmış olan bilimsel çalışmalar gen merkezi konumunda olan ülkemizin 5 ayrı ırkı bir arada barındırdığına işaret etmiştir. Arı yetiştiricileri daha fazla verim almak için farklı ırklara yönelmekte ve gezgin arıcılık yapmaktadırlar. Fakat bu durum bal arılarının gen havuzunun homojenleşmesine, biyoçeşitliliğinin azalmasına ve genetik benzersizliğini kaybetmesine yol açmıştır. Bu tez çalışmasında, Van, Hakkari ve İran'da yayılış gösteren bal arısı popülasyonlarının varyasyonunu ortaya çıkarmak sabit kolonilerden toplam 1739 işçi bal arısı örneği alınarak geometrik morfometri analizinin landmark metodu kullanılmıştır. Geometrik morfometri analizi için TPS programları kullanılarak ön kanat üzerinde bulunan damar kesişim noktaları 20 nokta belirlenerek işaretlenmiştir. X ve Y koordinatlarından elde edilen veriler, şekil varyasyonlarını tespit etmek amacıyla MorphoJ programı kullanılarak üst üste bindirilmiş ve istatistiksel analizlere tabi tutulmuştur. Yapılan Kanonik değişken analizi (CVA) ve temel öğeler analizi (PCA) sonucunda Hakkari, Özalp, Çatak, Başkale örnekleri yakın bulunmuştur. Gevaş ve İran grubu diğerlerine göre ayrı bir dağılım göstermişlerdir. SPSS yazılımı kullanılarak çok değişkenli varyans analizi (MANOVA) sonucunda 6 lokasyonda dağılış gösteren bal arısı popülasyonları arasındaki farklılığın önemli olduğu ortaya çıkmıştır (P<0,001). İran'dan alınan örneklerin Van ili Başkale, Çatak, Özalp ilçelerinden alınan örnekler ile yakın küme oluşturması bu bölgelerde gezgin arıcılık, ana arı ticareti, seçici yetiştiricilik aktiviteleri sebebi ile bal arısı kolonilerinin melezleşmeye uğradığını göstermektedir. Gevaş, İran ile daha uzak kümelenme oluşturduğu için Gevaş ilçesinde melezleşmeye sebep olacak faktörlerin daha az olduğu söylenebilir.Honey bees, that appeared firstly 120-130 million years ago, are an insect species that plays a major role in the agricultural economy as they effectively continue the pollination of many agricultural products in the world. Turkey is an important gene center in the world in terms of honey bee diversity. Scientific studies have pointed out that our country, which is a gene center, hosts 5 different races together. Bee producers turn to different races and engage in migratory beekeeping to get more productivity. However, this situation has caused homogenization of the gene pool of honey bees, decrease in biodiversity and loss of genetic uniqueness. In this thesis, totally 1739 worker honey bees were sampled from stationary colonies and the landmark method of geometric morphometry analysis was used to reveal the variation of honey bee populations distributed in Van, Hakkari and Iran. For geometric morphometry analysis, 20 points were marked by determining the vein intersection points on the forewing using TPS programs. The data obtained from X and Y coordinates were superimposed using the MorphoJ program to detect shape variations and subjected to statistical analysis. As a result of canonical variate analysis (CVA) and principal component analysis (PCA), Hakkari, Özalp, Çatak, Başkale samples were found to be close. Gevaş and Iranian group showed a distinct distribution in comparison to the others. As a result of multivariate analysis of variance (MANOVA) using SPSS software, it was revealed that the difference between honey bee populations distributed in 6 locations was significant (P<0.000). The fact that the samples taken from Iran formed a close cluster with the samples taken from Başkale, Çatak, Özalp districts of Van province showed that honey bee colonies were subjected to hybridization due to migratory beekeeping, queen trade and selective breeding activities in these regions. Since Gevaş forms a more distant cluster with Iran, it can be stated that the factors that will cause hybridization in Gevaş district are less.