Chironomus (Camptochironomus) Tentans (Chironomidae) Larvaları Anten ve Ağız Parçalarındaki Şekil Bozuklukları ve Habitat Özellikleri ile İlişkileri

Abstract

Türkiye’deki önemli Ramsar alanlarından biri olan Uluabat Gölü sığ, ötrof ve metal ile kontamine olmuş bir göldür. Chironomus (Camptochrinomus) tentans larvalarının anten ve ağıız parçalarındaki (mentum, anten, mandibul ve epifarinks) şekil bozukluklarını incelemek amacıyla Ağustos 2004-Temmuz 2005 tarihleri arasında örnekler toplanmıştır. Araştırmada toplam 1800 chironomid larvası incelenmiş, Uluabat Gölü’nün 12 Chironomid taxonu içerdiği ve Chironomus (Camptochironomus) tentans Fabricius, 1805 türünün baskın olduğu tespit edilmiştir. Toplamda 327 C. (C.) tentans incelenerek bunların %55.04’ünde anten ve ağız parçalarında şekil bozukluklarının olduğu saptanmıştır. Su sirkülâsyonunun azaldığı iki istasyondan toplanan tüm C. (C.) tentans örnekleri çalışma süresince en yüksek oranda şekil bozukluğunun tespit edildiği örneklerdir. C. (C.) tentans larvaları tüm ağız parçalarında şekil bozuklukları tespit edilmiş olup, bu normalden sapmaların mentum ve epifarinkste daha yaygın olduğu belirlenmiştir. Her bir örnekleme noktasında, su ölçümleri (derinlik, pH, çözünmüş oksijen ve sıcaklık) in situ olarak yapılmıştır. Ek olarak, sekiz metalin (Cd, Cr, Pb, Cu, Ni, Fe, Zn ve Ag) göl suyunda (her bir istasyonda bütün örnekler için, n=9) ve sedimentteki (n=9) konsantrasyonları aylık olarak analiz edilmiştir. Uluabat Gölü’nden sediment ve su analizleri nikel, çinko, bakır ve kurşun gibi metal kirleticilerin varlığına işaret etmektedir. Anten ve ağız parçalarındaki şekil bozuklukları ile su-sediment toksisitesi arasındaki ilişki Correspondence Analysis (Uyum Analizi) ile incelenmiştir. Sonuçlarımıza göre anten ve ağız parçalarındaki toplam şekil bozukluğu oranı sedimentte nikel, çinko, kadmiyum ve kurşun, suda ise pH ve fosforun yüksek içerikleri ile pozitif korelasyon göstermektedir. Mentumdaki şekil bzuklukları ise sedimentteki Ag ve Zn, suda SO4 ve COD ile positif korelasyon gösterirken, sudaki Cd ve sedimentteki Cu ile negatif korelasyon göstermektedir. Anten şekil bozuklukları sedimentte krom, suda kimyasal oksijen ihtiyacı, nitrat, sülfat ile pozitif korelasyon göstermektedir. Epifarinks şekil bozuklukları ise suda çinko, sedimentte gümüş ile pozitif korelasyon göstermektedir. Epifarinksteki şekil bozulmaları sudaki Zn ve sedimentteki Ag ile pozitif korelasyon gösterirken, anten yapısındaki bozulmaların sedimentteki Cr ve sudaki COD, NO3–N, SO4 içeriği ile pozitif korelasyon gösterdiği tespit edilmiştir.