Figured Coins of the Islamic Period Found in the Diyarbakir Museum and the Mardin Museum (11.–14. Centuries)

Abstract

İnsanların, ticarette ve günlük alışverişlerinde malların alımında ve satımında değişim aracı olarak kullandığı sikkeler, dünyada ve ülkemizde birçok bilim dalının araştırma konusu haline gelmiştir. Sanat Tarihi açısından da zengin kaynak niteliğinde olan sikkeler; sikkeyi darp ettiren devletlerin siyasi yapısı, yönetim biçimleri, yerleşim yerleri, dini inançları, ekonomik seviyeleri, hükümdarlarının kimliği ve saltanat süreleri ile ilgili önemli bilgiler sağlamaktadır. Ayrıca devletlerin maddi ve kültürel sembolü durumundaki bu eserlerin içerdikleri yazılar, motifler ve figürler basıldıkları dönemin sanatsal üslubu ve kültür tarihi hakkında bilgi kaynağı sunması bakımından önemlidir. Bu bağlamda Diyarbakır Müzesi ve Mardin müzesi sikke koleksiyonunda bulunan ''İslami Dönem Figürlü'' sikkeler içerisinde birbirinin tekrarı olmayan 60 adet sikke örneği çalışma kapsamına alınmıştır. Araştırma konusunun amacı; Diyarbakır Müzesi ve Mardin Müzesinde bulunan İslami döneme ait figürlü sikkeleri darp ettiren hükümdar, darp tarihi ve darp yeri, malzeme, ölçüler ve bezeme ögeleri bakımından incelenmesi ve değerlendirmesinin yapılması olarak belirlenmiştir. Bu çalışma hazırlanırken izlenilecek metodun ilk aşamasını kaynak taraması oluşturmuştur. Çalışmaya kaynak oluşturabilecek her türlü materyale ulaşılmıştır. İkinci aşamada arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. İlgili müzelerde bulunan ''İslami Dönem Figürlü'' sikke örnekleri verilen resmi izinler çerçevesinde fotoğrafları çekilmiş, envanter bilgileri kaydedilmiştir. Çalışmanın üçüncü aşamasını ''Katalog'' kısmı oluşturmaktadır. Bu aşamada sikkeler darp ettiren devletlerin siyasi tarihine göre kronolojik olarak tanıtılmıştır. Çalışmanın son aşamasında; katalog bölümünde yer alan sikkeler malzeme, darp tekniği, darphane, ölçü birimleri ve sikkeler üzerinde yer alan düzenlemelerin başlıklar altında genel bir değerlendirilmesi yapılmıştır.

Coins, which people use as a means of exchange in the purchase and sale of goods in trade and daily shopping, have become the subject of research of many branches of science in the world and in our country. The coins, which are also rich sources in terms of Art History, provide important information about the political structure of the states that minted the coin, forms of government, settlements, religious, economic levels, the identity of their rulers and the duration of their reign. In addition, the writings, motifs and figures contained in these works, which are the material and cultural symbols of the states, are important in terms of providing a source of information about the artistic style and cultural history of the period in which they were printed. In this context, 60 non-repeating coin within samples of 'Islamic Period Figured' coins in the coin collection of Diyarbakır Museum and Mardin museum have been included in the scope of the study. The aim of the research topic was determined as the ruler who minted the figured coins of the Islamic period found in the Diyarbakir Museum and Mardin Museum, the history of minting, the place of minting, materials, dimensions and decoration elements to be examined and evaluated. The first stage of the method to be followed during the preparation of this study was the resource screening. All kinds of materials that can create a source for the study have been reached. At the second stage, land work was carried out. Samples of 'Islamic Period Figured' coins found in the relevant museums were photographed within the framework of official permits issued, inventory information was recorded. The third stage of the study is the 'Catalog' section. At this stage, coins were introduced chronologically according to the political history of the minting states.