14. Yüzyıl Sivas’ından Ahilikle İlgili Bir Kesit

Abstract

Anadolu’da Ahilik ve Fütüvvet anlayışı Türklerin devlet kurmasıyla birlikte\rteşkilatlı bir yapıya dönüşmüştür. Ancak toplum üzerindeki etkisinin en fazla\rhissedildiği dönem Moğol İstilası sonrasıdır. Kaynaklarda ahiler ile ilgili bilgiler\rözellikle bu dönemle birlikte artmaya başlamaktadır. İbn Bîbî Konya ve Kayseri\rgibi Selçuklu kentlerinde Moğol direnişi sırasında ahilerin ön saflarda yer\raldığını vurgulamaktadır. Bu durum ahi teşkilatının kent yaşamında sadece bir\resnaf birliği olmadığını başka anlamlar da kazandığını ortaya koymaktadır.\rAnadolu Selçuklu Devleti’nin gücünün zayıfladığı 14. yüzyılda ise ahiler şehir\ryönetimlerinde de söz sahibi olmuştur. Bu durumu en net örnekleyen seyyah\rİbn Battûta (ö. 1368-1369)’dır. İbn Battûta Antalya limanından Anadolu’ya\rindiği ilk andan itibaren ziyaret ettiği çeşitli şehirde ahiler tarafından\rağırlanmıştır. İbn Battûta’nın seyahatnamesi bu anlamda 14. yüzyıl Anadolu\rtoplumunun tasvirlerini de içermektedir. Araştırma, İbn Battûta’nın\rizlenimlerini merkeze alarak 14. yüzyılda Sivas’ın ahilik geleneğine ve bunun\rtoplum ve mimari geleneğe nasıl yansıdığına dair fikirler üretmeyi\ramaçlamaktadır. Ahilik teşkilatıyla doğrudan ilişkili iki yapı türü bulunmaktadır.\rBunlardan ilki ticaret faaliyetlerinin yürütüldüğü şehir içi hanlarıdır. Bu tür\ryapılarda mimari düzen, aynı meslek kollarının bir arada bulunduğu açık avlu\retrafındaki dükkânlar şeklindedir. Ahiliğe kabul gibi törenlerin yapıldığı ve\rzaman zaman bir araya gelinen zaviyeler ise bu esnaf birliğiyle ilişkilendirilen\rdiğer yapı türüdür. Zaviyeler ahi teşkilatını dini ve toplumsal bir mahiyeti\rolduğuna da işaret etmektedir. Kaynaklarda Sivas’taki ahilik geleneği ile ilgili\rveriler oldukça sınırlı olmasına karşın İbn Battuta eserinde 14. yüzyıl Sivas’ına\rdair güzel bir panorama sunmaktadır. Sivas’ta bu dönemde günümüze ulaşan ahilikle bağlantılı bir yapı günümüze ulaşmamıştır. Ancak kaynaklardan ahilik\rgeleneğinin mimari özelliklerinin yüzyıllar boyunca devam etmiş olduğu\ranlaşılmaktadır. Sivas’ta bugün merkezdeki terziler, bıçakçılar, çorapçılar gibi\rçarşı isimleri bu durumun halen devam ettirildiği göstermektedir. Ayrıca Sivas’ın\rçok bilinmeyen ahilik geleneği ve bunun mimari izlerine ışık tutulmaya\rçalışılmaktadır\r